محمود قاسمی - طلبه سطح ۴، حوزه علمیه قم، قم، ایران

بار اثبات دلیل» قاعده بسیار معروفی است که در دادرسی های جهان و نظام های حقوقی معتبر از جمله نظام اسلام و رومی- ژرمن اجراء می شود. در حقوق اسلام نیز آنچه که در فقه مشهور می باشد قاعده «البینه علی المدعی والیمین علی من انکر» است؛ که این قاعده اکنون در ماده ۱۲۵۷ قانون مدنی و ماده ی ۱۹۷ قانون آیین دادرسی مدنی مصوب ۱۳۷۹، صریحا منصوص شده است. بر پایه قاعده «باراثبات دلیل» هرکس مدعی حقی است باید ادعای خود را اثبات نماید؛ تفاوتی نمی نماید که خواهان یا خوانده دعوا باشد. بنابراین فراهم آوردن و ارائه دلیل برعهده مدعی و یا به تعبیر دیگر «بار اثبات دلیل بر دوش مدعی است». در چگونگی بار اثبات دلیل در دعاوی میان وکیل و موکل اصولا اصل بر این است که وکیل امین میباشد و مسئولیتی در مقابل موکل نخواهد داشت، مگر اینکه مصادیقی از تعدی و تفریط حاصل گردد که ضمان و مسئولیت بر عهده وکیل قرار خواهد گرفت و حسب مورد و به مانند سایر دعاوی، تحمل بار اثبات دلیل با طرف مدعی دعوا خواهد بود. در فقه و حقوق راهکارهایی برای اثبات دلایل در دعاوی وکیل و موکل پیش بینی شده است که بر اساس شیوه دادرسی اسلامی، استفاده از قاعده البینه علی المدعی و الیمین علی من انکر، باشد به این صورت که با استناد به اصول و امارات مجری در هر دعوا مدعی و منکر را تشخیص و به تبع آن از مدعی بینه و از منکر سوگند میخواهند. در این مقاله پیش رو، نگارنده با استفاده از روش توصیفی تحلیلی، سعی در بررسی و تحلیل چگونگی بار اثبات دلیل در دعاوی وکیل علیه موکل را دارد.

وکالت، بار اثبات دلیل، وکیل و موکل، دعوی، حقوق مدنی