نقد مقایسه ای گلستان و گزیده جوامع الحکایات و لوامع الروایات با رویکرد نشانه شناسی اخلاق
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 11، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JLCR-11-1_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 406
نویسندگان
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
چکیده
رابطه روزافزون دانش های مبتنی بر شناخت زبان، فرهنگ و جامعه با ادبیات، به عنوان ابزاری کاربردی برای نمایش جریان های اندیشه در جامعه، لزوم همراهی لذت هنری را با نگاهی میان رشته ای در برخورد با آثار مطرح ادبی نمایان کرده است. با چنین رویکردی در مطالعه شاهکارهای ادبی قدما، می توان با پیشینه فرهنگی خود آشنا شد و با تفسیر نشانه های اخلاقی و اجتماعی و یافتن دلیل و روش بروز آنها، به استحکام زیربنای اخلاقی و فرهنگی جامعه پرداخت. این روش، همان نقطه اشتراک دانش های علوم انسانی با ادبیات است که به نشانه شناسی اخلاق تعبیر شده است: مراقبت از جریان زندگی در ابعادی فراتر از مرزها. بر این اساس، پژوهش پیش رو به گلستان و گزیده جوامع الحکایات و لوامع الروایات، بهعنوان دو اثر مطرح ادبی پرداخته و با روش تحلیل کمی و کیفی نشانه های اخلاقی، نتیجه گرفته است که الف) نویسندگان با سبک مخصوص خود (مستقیم- توصیفی یا ترغیبی- تحذیری) و پرداختن کمتر به جزئیات روایت، بازنمودی از وضعیت اجتماعی و حکومتی دوران خود ارائه کرده اند؛ ب) نویسندگان با اختصاص ویژگیهایی به شخصیت های داستان، جنبههایی از خصوصیات اخلاقی افراد یا نگاه آرمانگرایانه خود را به نمایش گذاشته اند؛ ج) میزان کیفی و کمی اخلاقیات در متون، تا آن حد است که می توان نویسندگان را دارای دل نگرانیهای اخلاقی و اجتماعی دانست و آثار یا حداقل بخش هایی از آثار را بازنمایی واقعیت های زمانه قلمداد کرد؛ د) بیشترین نشانه های اخلاقی فردی به طیفهای عقلانیت/ جهالت، صداقت/ بی صداقتی و عطوفت/ خشونت و بیشترین نشانه های اخلاقی اجتماعی به عدل/ ظلم و نیکی/ بی توجهی به مردم اختصاص دارند؛ ه) از آنچه در شاهکارهای ادبی قدما بازنمایی شده، می توان نتیجه گرفت «آدمی با توجیهات مختلف و در وضعیت های گوناگون، بسیار به دروغ پناه می برد». هرچند این ادعای برآمده از واقعیت های متون، هرگز به معنی حقیقت ذاتی انسان نیست، اما باید او را به فکر وادارد تا برای جهانی زیباتر یا کاستن از آلام بشر، این ویژگی را مهار کند.کلیدواژه ها
گلستان, جوامع الحکایات و لوامع الروایات, نشانه شناسی, نشانه شناسی اخلاق, بازنمایی واقعیتاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.