ارزیابی تنوع جوامع گیاهی زاگرس میانی در ارتباط با تغییرات تیپ پوشش گیاهی، فیزیوگرافی و خاک
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: دوفصلنامه بوم شناسی جنگل های ایران، دوره: 10، شماره: 20
- کد COI اختصاصی: JR_IFEJ-10-20_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 359
نویسندگان
Lorestan University
Lorestan University
Lorestan University
University of Kurdistan
چکیده
چکیده مبسوط مقدمه و هدف: بررسی همه جانبه تغییرات پوشش گیاهی مستلزم در نظر گرفتن تمام عوامل موثر و مداخله گر در اکوسیستم است. جنگل های زاگرس به عنوان یکی از مهمترین بوم سازگان های جنگلی ایران از پوشش گیاهی(درختان، درختچه ها و گونه های علفی) متنوعی برخوردار می باشد. شناسایی دقیق پوشش گیاهی و آگاهی از نقش بوم شناختی آنها می تواند در حفاظت منابع طبیعی و توسعه پایدار کمک شایانی نماید. پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات پوشش گیاهی علفی در جنگلهای هشتادپهلو در استان لرستان انجام گرفت. مواد و روش ها: بدین منظور پس از تیپبندی فیزیونومیک منطقه، تعداد ۲۱ قطعه نمونه چنداندازهای اصلاحشده ویتاکر به صورت تصادفی در تیپرویشی بلوط ایرانی خالص، تیپ آمیخته بلوط- کیکم، تیپ آمیخته دافنه، گون و راناس و تیپ مراتع بالادست (گونه های علفی و مرتعی) پیاده گردید. در قطعات نمونه ۲۵۰ مترمربعی(۱۰×۲۵) ابعاد تاجپوشش تمامی درختان، عوامل فیزیوگرافی از جمله درصد و جهت شیب و ارتفاع از سطح دریا اندازه گیری و نمونه های مرکب خاک نیز از عمق ۳۰-۰ سانتیمتری برداشت شد. همچنین در ریز قطعات نمونه ۰/۲۵ مترمربعی (۱×۰/۲۵) نیز حضور و درصد پوشش گونه های علفی ثبت گردید. پس از اندازه گیری شاخصهای تنوع گیاهی از جمله شاخص مارگالف، منهینیک و شانون وینر و اندازهگیری برخی از مشخصه های فیزیکی و شیمیایی خاک در آزمایشگاه، مهمترین عوامل محیطی موثر بر شاخصهای تنوع در تیپهای مختلف رویشی با استفاده از تجزیه مولفه های اصلی (PCA) بررسی شد. یافته ها: طبق نتایج اختلاف معنیداری در مقادیر شاخصهای غنای گونه ای مارگالف و منهینیک، جهت، شیب، ارتفاع از سطح دریا و درصد تاجپوشش درختان بین تیپهای مختلف مشاهده شد (۰/۰۵< p). در حالیکه این تیپها فاقد اختلاف معنیدار در شاخصهای تنوع، غالبیت و یکنواختی سیمپسون و پایلو بودند. با این وجود بیشترین میزان شاخص منهینیک و مارگالف در تیپ رویشی بلوط ایرانی مشاهده شد. درحالیکه تیپ مراتع بالادست دارای کمترین میزان شاخصهای غنا و تاجپوشش درختی و بیشترین میزان شیب و ارتفاع از سطح دریا بود. ضمن اینکه متغیرهای خاکی پتاسیم و منیزیم قابل جذب همبستگی معنی داری با مقادیر شاخصهای منهینیک، مارگالف، سیمپسون و شانون وینر داشتند. طبق نتایج PCA، شاخصهای غالبیت، تنوع و غنای گونه ای (متغیرهای سازنده مولفه اول)، متغیرهای خاکی (متغیرهای سازنده مولفه دوم) و در نهایت متغیرهای فیزیوگرافی ارتفاع، شیب و میزان تاجپوشش (متغیرهای سازنده مولفه سوم) به ترتیب بیشترین درصد تغییرات جامعه علفی منطقه را تشریح میکنند. نتیجه گیری: با توجه به یافته های این پژوهش میتوان اذعان داشت که با توجه به گسترشگاه وسیع جنگلهای زاگرس، توجه همزمان به سه مولفه تیپهای جنگلی، فیزیوگرافی و خاک میتوانند به نحو مطلوبی نمایانگر تغییرات پوشش گیاهی اشکوب علفی زاگرس باشند و در مدیریت این جنگلها مورد توجه قرار گیرند.کلیدواژه ها
Forest types, Plant diversity, Soil properies, Zagros, تنوع گیاهی, تیپ های جنگلی, زاگرس, ویژگی های خاکاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.