وز بنده بندگی برسان شیخ جام را(گزارشی نو درباره ی بیتی از حافظ در یاد کرد شیخ جام)

  • سال انتشار: 1401
  • محل انتشار: همایش بین المللی هزاره شیخ جام
  • کد COI اختصاصی: HEZAREH01_083
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 133
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

کیمیا تاج نیا

استادیار دانشگاه آزاد اسلامی- واحد جیرفت

چکیده

بیتی از حافظ همواره محل بحث و پژوهش بوده است. حافظ مرید جام می است ای صبا برو/ وز بنده بندگی برسان شیخ جام را. آرای پژوهشگران درباره ی این بیت گونه گون است. برخی از صاحبنظران هم چون دکتر خانلری و نیز استاد فروزانفر این ترکیب را "شیخ خام" خوانده اند و آن را معادل زاهدان و شیخان ریاکار به طور اعم دانسته اند. استاد منوچهر مرتضوی هم با این بزرگان هم رای است و بر آن است که تصور رابطه ی ارادت آن هم از جانب مردی نظیر حافظ با دویست سال فاصله از شیخ جام مستبعد و محال است. رای غالب پژوهشگران اما بر تعریضی بودن این بیت به شیخ احمد جام است. در این مقاله برآنیم تا باب تازه ای بگشاییم و با نگاهی فشرده به کارکردهای باد صبا در دیوان حافظ (که همواره پیام رسان مهر و موانست است) و نیز گزارشی از رویکرد ریا ستیزانه ی شیخ احمد جام این نکته را تبیین کنیم که حافظ در تشخیص سره از ناسره هوشمند است و از آن جا که به گواهی آثارش زهد شیخ جام زهدی ریایی نیست بلکه از سر اخلاص باطن و صدق تمام است دور نیست که حافظ این بیت را در عرض ارادت به شیخ جام سروده باشد.

کلیدواژه ها

شیخ جام، حافظ، بادصبا، صوفی، ریاستیزی، عشق.

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.