نقش پرنده با سر زن در سفالینه های سلجوقی قرون ۶ و ۷ ه.ق : هارپی یا سیمرغ؟
- سال انتشار: 1401
- محل انتشار: دوازدهمین کنفرانس بین المللی مطالعات زبان،ادبیات، فرهنگ و تاریخ
- کد COI اختصاصی: LLCSCONF12_051
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 885
نویسندگان
کارشناسی ارشد پژوهش هنر دانشگاه هنر تهران
عضو هیئت علمی گروه پژوهش هنر دانشگاه هنر ایران
چکیده
نقش پرنده با سر زن یکی از نقوش نوآورانه و رایج بر انواع سفالینه های کاشان از جمله ظروف مینایی و زرین فام در دورانسلجوقی است که پیشتر در سفالگری دوران اسلامی ایران مشاهده نشده است. مشابه این نقش در یونان باستان با عنواناسطوره ی هارپی یا سیرن بر بسیاری از سفالینه ها نقش شده که خود ملهم از اسطوره های بین النهرین و دیگر تمدن های باستانیاست. در کتب و مقالات غربی برای این نقش ایرانی اسلامی نیز همین عنوان را به کار برده اند، اما با توجه به بار معنای منفی ایناسطوره و بعید بودن استفاده از آن در هنر اسلامی پس از حدود هجده قرن، نیاز به مطالعه دقیق در مورد معنای حقیقی ایننقش برمبنای اسطوره شناسی ایران پیش از اسلام و تفکر عرفانی پس از اسلام ضروری می نمود که به روش تحلیلی توصیفی وبر اساس اطلاعات اسنادی کتابخانه ای انجام گرفت. این پژوهش با این سوال آغاز شد که منشا نقش پرنده با سر زن در سفالینه هایدوره سلجوقی چیست؟ با مطالعات انجام شده این نتیجه به دست آمد که با توجه به اسطوره ی سئن در اوستا و دیگر کتبمذهبی پهلوی و مونث بودن این لغت در این زبان و با بررسی اشعا ر حماسی عرفانی پس از اسلام در مورد سیمرغ (به خصوص رسالات الطیور که بهترین نمونه آن منطق الط یر عطار است و مفهوم کمال را در بر دارد( و با توجه به کمال گرایی هنر قدسی و وجود المان های تصویری ویژه ای چون بال و تاج و هاله که نماد کمال اند و ترکیب آنها با درخت زندگی، ماهی ، خورشید و دایره(که به اسطوره سیمرغ مرتبط اند)، نقش پرنده با سر زن نمادی از سیمرغ است، حتی اگر به نو عی تحت تاثیر نقش هار پی بودهباشد.کلیدواژه ها
سفالینه سلجوقی، زرین فام، سیمرغ، هارپی، نمادمقالات مرتبط جدید
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.