سمیه آقامحمدی - دانشجوی دکترای تاریخ و تمدن ملل اسلامی دانشگاه فردوسی مشهد
سیده لیلا تقوی سنگدهی - استادیار گروه تاریخ اسلام دانشگاه زنجان

با ورود اعراب مسلمان به ایران، زبان فارسی به عنوان زبان ملی ایرانیان باقی ماند. در واقع، ظهور اسلام و غلبه اعراب مسلمان، اگرچه به تدریج در تمام اخلاق، عقاید، علوم و آداب ایرانیان تاثیر گذاشت و تا مدت ها زبان عربی به عنوان زبان اداری و علمی ایرانیان درآمد، اما این زبان نتوانست به عنوان زبان رسمی ایرانیان درآید. در دوره غلبه مسلمانان بر ایران، به علت مراوادات دو طرف، بحث ترجمه قوت گرفت. البته پیشینه این امر، قدمتی پیش از فتوحات دارد و ظاهرا در دربار حیره که وابسته به ساسانیان بود، مترجمانی حضور داشتند که به دو زبان فارسی و عربی مسلط بودند. در دوره اسلامی و از همان زمان رسول اکرمs، از سویی در میادین مختلف مترجمانی حضور داشتند که به ترجمه سخنان دو طرف می پرداختند و از سوی دیگر، مترجمان به خصوص از قرن دوم هجری، به ترجمه آثار مکتوب از عربی به فارسی همت گذاشتند. با تلاش مترجمان، تعدادی از آثار مانند: تاریخ طبری، تفسیر طبری، سواد الاعظم، البارع فی احکام النجوم و الطوالع و کلیله ودمنه، از عربی به فارسی برگردانده شد. این پژوهش، در صدد آن است با روش توصیفی تحلیلی، ترجمه های مکتوب و شفاهی از عربی به فارسی در سده های نخست اسلامی تا قرن چهارم هجری را مورد بررسی قرار دهد.

زبان فارسی, زبان عربی, ترجمه شفاهی, ترجمه کتبی