محمد علی عبدلی - استاد مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران
عبدالرضا کرباسی - استادیار مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران
احمد قنبری - دانشیار زراعت و اصلاح نباتات دانشگاه زابل
مصطفی خواجه - دانشیار شیمی دانشگاه زابل
عباسعلی قادری - دانشجوی دکتری مهندسی محیط زیست دانشگاه تهران

یکی از نگرانی­های مهم امروز بشر آلودگی خاک­های کشاورزی با انواع آلاینده­های شیمیایی، مخصوصا فلزات سنگین است که از جمله چالش­های مهم توسعه کشاورزی ودر نتیجه توسعه روستایی به شمار می­رود. این آلاینده­ها با استفاده از انواع کودهای آلی و شیمیایی، پسآب­های شهری،آفت­کش­ها، حشره­کش­ها، علف­کش­ها و بسیاری دیگر از فرایندهای کشاوررزی که به طور محلی بر خاک اثر می­گذارند، به طور بالقوه توسعه کشاورزی و روستایی را با مشکل روبرو خواهد کرد. این پژوهش به منظور بررسی اثر کودهای آلی (دامی و کمپوست) بر عملکرد گیاه شاهی به عنوان شاخص رشد و همچنین جذب فلزات سنگین مس، سرب و کروم، در سال زراعی ۸۸-۱۳۸۷ در مزرعه تحقیقاتی پردیس دانشگاه زابل اجرا گردید. نتایج یافته­ها نشان داد که خاک­های غیرآلوده نسبت به خاک­های آلوده از عملکرد بالاتری برخوردارند؛ با توجه به مقایسه میانگین داده­ها بیشترین عملکرد گیاه شاهی از تیمار کود شیمیایی غیر آلوده به فلزات سنگین (۰۹/۶ تن در هکتار) حاصل شد و کمترین عملکرد گیاه شاهی نیز از تیمار کود دامی آلوده به فلزات سنگین (۴ تن در هکتار) به دست آمد. در عین حال نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل واریانس داده­ها نشان داد که بین انواع کودهای مصرفی از نظر تجمع عناصر سنگین در توده گیاهی اختلاف معنی­داری وجود دارد. مقایسه میانگین داده­ها نیز نشان داد که تجمع عناصر سنگین هم در بافت ریشه و هم در اندام­های رویشی گیاه شاهی که با انواع کودهای آلوده به فلزات سنگین تیمار شده بودند، نسبت به تیمارهای غیر آلوده بیشتر بود

توسعه کشاورزی, آلودگی خاک های کشاورزی, گیاه شاهی, کودهای آلی, سیستان