پریا رزمدیده - گروه زبان شناسی و ایران شناسی، دانشکده ایران شناسی ، دانشگاه ولیعصر رفسنجان
محمد حسن شاهی راویز - گروه زبان شناسی و ایران شناسی، دانشکده ایران شناسی ، دانشگاه ولیعصر رفسنجان

جستار پیش رو به دنبال آن است الگوهای شکل گیری فعل های مرکب همراه با همکرد گرفتن را در چارچوب نظریه صرف ساختی (بوی، ۲۰۱۰الف و ب) واکاوی و چندمعنایی موجود در آن ها را بررسی کند. در جمع آوری داده های پژوهش که پیکره ای حاوی ۳۰۰ فعل مرکب همراه با همکرد «گرفتن» است، از فرهنگ زانسو (کشانی، ۱۳۷۲)، فرهنگ بزرگ سخن (۱۳۸۱)، فرهنگ ظرفیت نحوی افعال فارسی (رسولی و همکاران،۲۰۱۱)، فرهنگ املایی خط فارسی (صادقی و زندی مقدم، ۱۳۹۴) و فرهنگ واژه یاب برخط فارسی استفاده شده است. جهت تبیین چندمعنایی فعل های مرکب مورد نظر و شناخت الگوی ساخت آن ها، با پذیرش ایده «واژگان پایگانی» و کمک گرفتن از مفهوم طرح واره ساختی و زیرطرح واره ساختی، تمامی معانی متمایز به هر الگوی شکل گیری این افعال در قالب زیرطرح واره ساختی مجزا ترسیم شد. هر چند این زیرطرح واره های ساختی نیز در سطوح مختلفی از انتزاع قرار دارند. بنا به مفاهیم وراثت پیش فرض انگیختگی و سلسله مراتبی بودن واژگان، همه زیرطرح واره های ساختی تحت یک طرح واره ساختی بسیار انتزاعی و کلی مرتبه بالا قرار می گیرد. نتایج نشان داد تحلیل چندمعنایی واحدهای زبانی در چهارچوب صرف ساختی، رویکردی شناختی، ساخت بنیاد و «واژه بنیاد» است که در سطح انتزاعی طرح واره ساختی اتفاق می افتد. برای افعال مرکب  همراه با همکرد گرفتن هفت طرح واره ساختی کلی شناسایی و ترسیم شد که هرکدام به چندین زیرطرح واره ساختی تقسیم می شدند. در نهایت، شبکه پایگانی و سلسله مراتبی کامل از  این طرح واره های ساختی ارائه می شود.

چندمعنایی, صرف ساختی, طرح واره ساختی, فعل مرکب, همکرد گرفتن