محمدحسن فاطمی نیا - دانش آموخته دکتری فلسفه تطبیقی (گرایش فلسفه ذهن)، موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم، ایران.

انطباعات و تصورات ذهنی از اموری تلقی می شود که در قالب های مختلف کرارا برای اثبات جوهر نفسانی استفاده می شود. در این بین هیوم معتقد است حقیقت انسان، بقچه ای از انطباعات و تصورات ذهنی است که مسلسل وار در پی هم می آیند و در ورای انطباعات مذکور، زیرلایه ای به نام جوهر نفسانی وجود ندارد. لذا نگاه بقچه ای به انطباعات ذهنی، مانعی جدی برای اثبات جوهر نفسانی از طریق انطباعات ذهنی است. ریشه انکار مذکور در رد هیوم بر اصل جوهر نهفته است، چراکه بنا بر اصول معرفت شناختی هیوم، ما از مقوله ای به نام جوهر، انطباعی نداریم و در نتیجه تصوری هم از آن نخواهیم داشت. در این مقاله اثبات می کنیم که امکان ندارد «نفس»، «ذهن» یا «من» صرفا سلسله ای از انطباعات باشد که هیچ گونه جوهر زیرینی نداشته باشد. برای این کار ضمن اینکه دو دسته ایراد معرفت شناختی و متافیزیکی را به دیدگاه بقچه ای نفس وارد می کنیم، چیستی جوهر از منظر قائلان به نظریه بقچه ای، و نیز دلیل رد جوهر از طرف آنها را نقد، و در نهایت، دلیلی را نیز برای اثبات وجود نفس در فضای دیدگاه مذکور صورت بندی می کنیم.

نفس, ذهن, انطباعات ذهنی, تصورات ذهنی, نظریه بقچه ای, جوهر نفسانی