تبیین الگوی سنجش تاب آوری کالبدی شهرهای رودخانه محور در برابر اثرات سیل نمونه. مورد مطالعه: شهر تنکابن

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: مجله آمایش جغرافیایی فضا، دوره: 11، شماره: 41
  • کد COI اختصاصی: JR_GPS-11-41_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 295
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مرضیه ابراهیمی پور

دکترای شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه آزاد واحد قزوین، قزوین، ایران

کرامت الله زیاری

استاد گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده جغرافیا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

داریوش اردلان

استادیار، گروه شهرسازی، دانشکده معماری و شهرسازی، واحد قزوین- مرکز شال، دانشگاه آزاد اسلامی، شال، ایران

چکیده

سیل یکی از مخرب­ترین مخاطرات طبیعی است. بشر امروزی به طور کامل نتوانسته است این پدیده طبیعی را مهار کند؛ به­همین دلیل به دنبال راه حلی است تا بتواند خطرهای ناشی از سیل را کاهش و تحمل­پذیری خود را در برابر آن افزایش دهد. هدف از­این پژوهش، تبیین الگوی سنجش تاب­آوری کالبدی در­برابر سیل به­منظور بهبودی سریع از شوک ها، فشارهای متعدد و بهبود عملکرد آن در­طی زمان است. این پژوهش به­لحاظ هدف کاربردی و به­لحاظ روش انجام کار، توصیفی–تحلیلی است. جامعه­آماری تحقیق، کارشناسان امور­شهری می باشند. به­منظور شناسایی متغیرها و شاخص­های ضروری، پس­از استخراج آنها از مبانی­نظری، با ­روش تحلیل روایی محتوایی، اثرگذارترین آنها شناسایی شده­اند. بررسی پژوهش­های ­پیشین نشان می­دهد، آنها در ارائه یک الگوی منسجم جهت بررسی خطر سیل در پهنه­های مختلف شهر و تبیین شاخص­ها و متغیرهای موثر برای ارزیابی هر پهنه ضعیف بوده­اند، لذا به منظور پهنه بندی خطر سیل در بافت اطراف رودخانه چشمه­کیله، از نرم افزار شبیه سازی جریان­رودخانه (HEC_GEORAS) استفاده گردید، که بر این اساس سه پهنه خطر سیل تعیین گردید. ساختار الگوی پیشنهادی و الگوریتم های ارزیابی آن، بر مبنای یک مدل سازی آماری در محیط نرم افزار جی آی اس می باشد، که به صورت دقیق بافت­شهری پیرامون رودخانه را بر­اساس شدت­خطر، پهنه بندی کرده و نقاط آسیب پذیر را به صورت دقیق مشخص می نماید. الگوی­پیشنهادی، روش­های رایج­کنونی در محدود شدن پهنه های اطراف رودخانه به دودسته ی درون و بیرون حریم­رودخانه کنار گذاشته و با ­توجه به­میزان شدت خطر هر عارضه­شهری اعم از معابر یا ابنیه مستقر در آن را مورد ارزیابی قرار می دهد. نتایج تحقیق نشان داد حریم ­موجود با پهنه بندی ناشی از مدل سازی تناسب ندارد. از­طرف­دیگر، بررسی تاریخی سیلاب­های گذشته، بیانگر تشابه محدوده­های آسیب­دیده با خروجی نرم­افزار است. در تمامی پهنه­ها بیشترین آسیب­پذیری به علت عدم­وجود شبکه هدایت آب­های­سطحی، ساخت­و­ساز غیراستاندارد ابنیه و محدودیت­های شبکه ­معابر است که برشدت بحران درزمان بروز حادثه می­افزایند. وجود قطعه زمین­های درشت­دانه در­تمامی پهنه­ها نیز نقطه قوت مشترک تمام آنهاست که فرصتی برای اصلاح بافت در آینده را فراهم می­آورد.

کلیدواژه ها

تاب آوری کالبدی, پهنه بندی بافت شهری, سیلاب, رودخانه چشمه کیله

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.