پریسا غلام زاده نیکجو - دانشجوی دکتری گروه ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
ایوب کوشان - گروه ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
رستم امانی - گروه ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

مفاهیم غنایی در ادبیات شرق به­ویژه ادب فارسی جایگاه ویژه­ای دارد. تا جایی­که هر کس بارقه­ای از عشق در دلش یافته بی­درنگ سراغ شعر و ادبیات رفته است. امیر خسرو دهلوی و نظامی گنجوی از شعرایی هستند که مفاهیم غنایی یکی از موضوعات اصلی آثارشان است. بن­مایه­ی عشق مجازی از مضامین شعری منظومه­های امیرخسرو دهلوی بوده است. امیر خسرو  دهلوی و آثارش جایگاه والایی در ادب غنایی فارسی دارد. هر چند در هر دوره­ای از سبک­های رایج فارسی این بن­مایه­ها دستخوش تغییرات بوده­اند اما  نگاه دهلوی به عشق ادامه­ی همان نگاه شاعران سبک عراقی است که با تلفیقی از عشق حقیقی و مجازی است. بررسی مفاهیم غنایی در اشعار امیرخسرو از نقطه نظر وسع آثار غنایی دارای اهمیت بسزایی است. این پژوهش به روش توصیفی-تحلیلی و با تکیه بر داده­های منابع کتابخانه­ای انجام شده است. یافته­های پژوهش حاکی از این است که مفاهیم غنایی در منظومه­ مجنون و لیلی امیر خسرو دهلوی، پاک و عاری از هر­گونه لاابالی­گری است و بسته به حالات روحی و روانی شاعر گاه با معشوقی مهربان و رئوف و گاهی معشوقی متکبر و بی­توجه به عاشق است. این مفاهیم غنایی را می توان در منظومه لیلی و مجنون نظامی و نگاره­های موجود در آن نیز مشاهده کرد.اهداف پژوهش:۱.بررسی مفاهیم متعالی انسانی در آثار منظوم امیرخسرو است.۲. بررسی جلوه­های مادی معشوق در منظومه لیلی و مجنون امیر خسرو دهلوی و نظامی.سوالات پژوهش:۱. مفاهیم غنایی منظومه­های امیر خسرو با تاکید بر جلوه­های مادی معشوق چگونه است؟۲. جایگاه جلوه­های مادی معشوق در منظومه لیلی و مجنون امیرخسرو دهلوی و نظامی چگونه است؟

مفاهیم غنایی, منظومه مجنون و لیلی, امیر خسرو دهلوی, خمسه نظامی