ماگماتیسم بازالتی پالئوزوییک پسین منطقه طارم- ماسوله (البرز باختری): ویژگی های شیمیایی سنگ کل و دلالت های زمین ساختی

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: فصلنامه پترولوژی، دوره: 12، شماره: 3
  • کد COI اختصاصی: JR_IJPU-12-3_001
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 252
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مرتضی دلاوری

گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

خدیجه صحت

گروه ژئوشیمی، دانشکده علوم زمین، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

چکیده

منطقه طارم- ماسوله (البرز باختری) دربردارنده رخنمون های فراوانی از سنگ های آتشفشانی پالئوزوییک پسین است. روابط چینه شناسی نشان می دهد واحدهای آذرین به سن کربونیفر- پرمین هستند. برپایه داده های شیمیایی سنگ کل، نمونه ها ترکیب بازیک (wt.% ۷/۵۰- ۳/۴۵ SiO۲=) و سرشت آلکالن (wt.% ۴/۴- ۱/۱ TiO۲=؛ ۳/۲- ۹/۰ Nb/Y=) دارند. افزون براین، این سنگ ها با ویژگی های شیمیایی نزدیک به مذاب های اولیه تا مذاب های تحول یافته شناخته می شوند (wt.% ۵/۲- ۵/۱۴MgO=). داده های عنصرهای اصلی و کمیاب نشان می د هند تنوع شیمیایی سنگ ها بیشتر متاثر از فرایند تبلوربخشی بوده است و فرایندهای خاستگاه گوشته ای و آلایش پوسته ای چندان موثر نبوده اند. الگوسازی تئوریک فرایند تبلور برپایه عنصرهای کمیاب نیز نشان می دهد جدایش بلورین الیوین و کلینوپیروکسن نقش بسیاری در تحول شیمیایی مذاب داشته است. ویژگی های شیمیایی سنگ ها از نظر غنی شدگی HFSE و نسبت بالای LREE/HREE (۵/۱۷- ۸/۴(La/Yb)N=) با ترکیب بازالت جزیره اقیانوسی (OIB) همخوانی دارد. ازاین رو، ماگماتیسم پالئوزوییک پسین در منطقه طارم- ماسوله در جایگاهی درون صفحه ای (حاشیه غیرفعال قاره ای) و متاثر از رژیم زمین ساختی کششی روی داده است. ماگماتیسم این زمان در دیگر بخش های ایران، مانند ایران مرکزی، سنندج- سیرجان و آذربایجان و همچنین، مناطق دیگری از حاشیه شمالی گندوانا (عمان، شمال آفریقا) و چین نیز سرشت ماگماتیسم درون صفحه ای دارد و به فعالیت های پلوم گوشته ای/ نقاط داغ و یا زمین ساخت کششی همزمان با کافت و مراحل آغازین گسترش اقیانوس نئوتتیس نسبت داده شده است.

کلیدواژه ها

بازالت آلکالن, درون صفحه ای, پرمین, طارم- ماسوله, البرز باختری

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.