کانسار چاه زرد: کانه زایی نقره- طلای اپی ترمال با میزبان برشی در کمربند ارومیه- دختر

  • سال انتشار: 1392
  • محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 22، شماره: 87
  • کد COI اختصاصی: JR_GSJ-22-87_002
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 365
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مجید قادری

دانشیار، گروه زمین شناسی اقتصادی ، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

حسین کوهستانی

دانشجوی دکتری، گروه زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

محمدهاشم امامی

دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد اسلامشهر، تهران، ایران؛ پژوهشکده علوم زمین، سازمان زمین شناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران

خین زاو

استاد، مرکز عالی تحقیقاتی کانسارها، دانشگاه تاسمانیا، هوبارت، استرالیا

چکیده

کانسار نقره- طلای اپی­ترمال با میزبان برشی چاه­زرد، درون یک مجموعه آتشفشانی با ترکیب آندزیتی تا ریولیتی در بخش مرکزی کمربند ماگمایی ارومیه- دختر قرار دارد. در  این منطقه، فعالیت­های ماگمایی و گرمابی در ارتباط با زمین ساخت کششی سامانه گسلی امتدادلغز ده­شیر- بافت رخ داده است. سنگ میزبان مجموعه آتشفشانی شامل سنگ­های آتشفشانی و رسوبی ائوسن است که توسط سنگ­های رسوبی میوسن پوشیده شده­اند. داده­های سن­سنجی اورانیم- سرب زیرکن به روش LA-ICP-MS سن­هایی بین ۱۴/۰±۳۶/۶ و ۲۴/۰±۱۹/۶ میلیون سال با میانگین ۱۶/۰±۲۳/۶ میلیون سال را برای فعالیت­های ماگمایی در چاه­زرد مشخص کرده است. برش­ها و رگه­ها همزمان و پس از مراحل اصلی فوران­های انفجاری ماگمایی- گرمابی و رخدادهای برشی فراتوماگمایی که ناشی از جایگیری نزدیک به سطح ریولیت پورفیری است، تشکیل شده­اند. براساس نقشه­های دقیق تهیه­شده، سه واحد برشی مجزا در منطقه قابل تشخیص است: برش­ ولکانی کلاستیک با زمینه چیره تخریبی، برش پلی­میکتیک خاکستری با یک بخش اصلی از سیمان گرمابی و برش مونو- پلی­میکتیک با زمینه ریزبلور آرژیلیکی. برش های پلی میکتیک، بخش قابل معدن­کاری اصلی را تشکیل می­دهند؛ در حالی که برش­های ولکانی کلاستیک به­طور نسبی نفودناپذیر و به شدت بی­بار هستند. دگرسانی­های گرمابی مختلفی در رخنمون های سطحی رخ داده اند که مساحتی نزدیک به ۹ کیلومتر مربع را می­پوشانند. مجموعه­های دگرسانی گرمابی به صورت زونه در پیرامون برش­ها و رگه­ها دیده می شود و شامل کوارتز ثانویه، ایلیت، پیریت، آدولاریا، کلریت، انواع کانی­های کربناتی و میزان کمی فلدسپار قلیایی است. اکسیدها و هیدروکسیدهای آهن، ژاروسیت، ژیپس، کائولینیت، هالویزیت و مقادیر کمی آلونیت، کانی های برون زادی (سوپرژنی) هستند که جانشین کانی­های اولیه شده و شکستگی­ها و فضاهای خالی را پر کرده­اند. فلزات قیمتی همراه با سولفیدها و سولفوسالت­ها به صورت دانه­پراکنده درون رگه­ها و سیمان برش­ها رخ داده­اند. یک روند افزایشی از پیریت چیره (مرحله اول) به پیریت- سولفید فلزات پایه و سولفوسالت چیره (مرحله دوم و سوم) تا سولفید فلزات پایه چیره (مرحله چهارم) در کانی­شناسی برش­ها و رگه­ها دیده می­شود. ته­نشست کانی­های باطله نیز روندی افزایشی از مجموعه­های ایلیت- کوارتز به کوارتز- آدولاریا، کربنات و سرانجام ژیپس چیره  نشان می­دهد. طلای آزاد در مراحل دوم و چهارم به ویژه با درهم­رشدی با پیریت، کوارتز، کالکوپیریت، گالن، اسفالریت و تنانتیت- تتراهدریت غنی از نقره و همچنین به صورت میانبار (انکلوزیون) در پیریت رخ داده است. سن اورانیم- سرب ۲۴/۰±۱۹/۶ میلیون سال برای جایگیری ماگماهای ریولیتی، بیانگر بیشترین سن برای کانه­زایی در چاه­زرد تلقی می­شود.  این سن می­تواند نشان دهنده یک رخداد کانه­زایی کشف­نشده در کمربند ارومیه- دختر در این زمان باشد.

کلیدواژه ها

اپی ترمال, برش, سن سنجی اورانیم- سرب, چاه زرد, ارومیه- دختر

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.