محمد شکری فومشی - استادیار گروه ادیان شرق، دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
سونیا میرزایی - دانش آموخته کترشناسی ارشد ارتباط تصویری، دانشگاه آزاد اسلامی تهران.

پیشینه مطالعات هنر مانوی به آثار بازیافته از شین جیان در شمال غربی چین باز می گردد. نظر به همین یافته ها و در پرتو پژوهش های سده پیشین، مطالعه نگاره های تعلیمی مانوی ، پهلو به پهلوی پژوهش های زبانی و تاریخی، به شکوفایی رسیده، آنچنان که منجر به کشف زوایای گوناگونی از مانویت شده است. با این حال، آثار هنری مانوی که جدیدا در جنوب شرقی چین کشف شده، مطالعات هنر مانوی را دگرگون کرده است. این آثار جدید ده طومار نقاشی است که طی سال های ۲۰۰۶ تا ۲۰۱۶ در موزه های ژاپن و آمریکا شناسایی شده است. جستار حاضر قصد دارد در مقام نخستین نوشته فارسی یکی از این آثار فوق العاده مهم را، که کیهان نگاره خوانده می شود، تشریح کند. این نقاشی تعلیمی که مهم ترین اثر در میان ده نقاشی نویافته است، نشان می دهد اجزای کیهان از منظر کیش مانوی چگونه در کنار یکدیگر چیده شده اند. مقاله حاضر برخی تحلیل های پیشین را بازبینی می کند که در سال های اخیر برخی کارشناسان مطرح کرده اند.

طومارنگاره های نویافته, کیهان نگاره چینی مانوی, کیهان زایی