روان روایت شناسی طنز در داستان های کودک: با رویکردی طرحواره ای

  • سال انتشار: 1400
  • محل انتشار: دوفصلنامه تفکر و کودک، دوره: 12، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_FABAK-12-1_004
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 226
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

امیر حسین زنجانبر

دانشجوی کارشناسی ارشد، ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

حسین زارع

استاد، گروه روان شناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

بلقیس روشن

استاد، گروه زبان شناسی و زبان های خارجی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.

چکیده

«روان­روایت­شناسی» مطالعه بازنمایی­های شناختی روایت است. «طرحواره­ها» مجرای تحقق بازنمایی­ها بوده، حاوی کلیتی از ویژگی­های شاخص، و فاقد جزئیات­اند. مقاله پیش­رو بر آن است: با استفاده از مفهوم طرحواره، ابتدا «طنز» را تعریف؛ سپس وفق چگونگی تاثیر متن بر بازنمایی­های ذهنی مخاطب، سبک­های طنزپردازی را در داستان­های کودک دسته­بندی کند. روش این مقاله تحلیلی­­توصیفی و قائم بر دو مولفه است. یکی از مولفه­ها مبین تغییرات طرحواره گفته­یاب درون­روایی متن (شخصیت مضحک داستان) است، دیگری مبین تغییرات طرحواره گفته­یاب برون­روایی (خواننده). نتایج پژوهش نشان می­دهد: اول اینکه طنز عبارت است از علم بر تحقق خطای شناختی ناشی از دیالکتیک دو طرحواره متباین؛ دوم اینکه خنده­آفرینی روایت­های طنز زاده تعامل دو متغیر است: یکی طرحواره ذهنی گفته­یاب درون­روایی و دیگری طرحواره ذهنی گفته­یاب برون­روایی؛ سوم اینکه از منظر تفکر شناختی، سبک­های روایت­های طنز کودکانه تکرار یا تلفیقی از سبک­های روایت­های لطیفه­گون (انکدوت­ها) است. در این مقاله برای نخستین­بار، ضمن بررسی ارتباط میان سازوکارهای معناسازی متون طنز کودک با فرایند بازنمایی ذهنی خواننده، طنزپژوهی دومولفه­ای (برحسب دو گفته­یاب درون­روایی و برون­روایی) معرفی می­شود. دستاورد عملی پژوهش، ارائه الگوریتم­هایی شناختی برای خنده­آفرینی است که می­تواند یاریگر طنزنویسان حوزه کودک باشد.

کلیدواژه ها

داستان کودک, روایت شناسی, تفکر شناختی, طنز, طرحواره, سبک شناسی

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.