واکاوی و ارزیابی نقش نهاد قدرت در سازمان یابی فضایی در مجموعه شهری مشهد

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای، دوره: 5، شماره: 14
  • کد COI اختصاصی: JR_URDP-5-14_006
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 317
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

احسان ارشادسرابی

دانشجوی دکتری برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران

عاطفه دهقان

استادیار برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران

اسماعیل شیعه

استاد برنامه ریزی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران غرب، تهران، ایران

چکیده

امروزه برنامه­های توسعه­شهری بواسطه واگرایی و جدایی­گزینی مولفه­ها و گروه­های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی صاحب­نفوذ و قدرت در قلمروهای­سرزمینی، کنترل کمی بر مولفه­ها و نیروهای شکل­دهنده خود دارند، بطوریکه فرآیند قدرت در مجموعه­شهری باعث حذف­تدریجی گروه­ها و منافع غیر متشکل به نفع گروه­های مسلط می­باشد. در مجموعه­شهری مشهد علیرغم وجود برنامه­های منطقه ای، ناحیه ای و شهری در راستای سازمان یابی متوازن­فضا و تحقق عدالت­فضایی، شاهد عدم­تعادل ناحیه ای و شهری، تمرکز شدید سرمایه و قدرت هستیم؛ به نحوی که فرآیندهای ناشی از توسعه بی حدومرز منجر به تخریب محیط­ زیست، مهاجرت روستائیان به شهر، افزایش حاشیه نشینی و آسیب های دنباله دارشده است. قدرت بلامنازع سیاسی با استفاده از ابزارهای­قدرتمند سیاسی- اقتصادی و اجتماعی، عنصر اصلی تعیین سازمان­فضایی بوده و به تنظیم و هدایت اقدامات کنشگران بخش های خصوصی، عمومی و مردمی پرداخته­است. پژوهش­حاضر با هدف کشف رابطه میان حاکمیت منطقه کلان شهری مشهد و سازمان یابی فضایی با بهره­گیری از روش شناسی ترکیبی، استفاده از پرسشنامه متخصصین وکاربست مدل تحلیل­عاملی CFA، به شناسایی قدرت و نفوذ بازیگران بر ساختاریابی­فضایی و روابط، اهداف و نیات آن ها به عنوان اصلی ترین عامل در تحلیل بازیگران و صاحبان­منافع در مجموعه­شهری مشهد پرداخته است. نتایج به دست آمده حاکی از آنست که عناصر قدرت حاکمیتی، دولتی، بخش­عمومی و شهروندان به ترتیب بیشترین قدرت و تاثیر را در شکل دهی به سازمان­فضایی مجموعه­شهری مشهد داشته­اند.

کلیدواژه ها

عناصر قدرت, سازمان یابی فضایی, تحلیل بازیگران, صاحبان منافع, مجموعه شهری مشهد

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.