نفیسه مصطفوی - دکترای عرفان اسلامی. استادیار دانشکده هنرهای چندرسانه ای دانشگاه هنر اسلامی تبریز

هدف: دو نظریه عینیت صفات با ذات از سوی صدرالدین و نفی صفات از ذات از جانب ابن عربی، دو رهیافت موازی و مطرح دربارهنسبت صفات الهی با ذات اند. امام خمینی در آثار فلسفی و عرفانی دو تلقی را صائب می داند و به تبیین هر یک می پردازد. هدف تحقیق پیش رو، مقایسه نسبت دو نظریه با هم و جستجوی ریشه اختلاف آنها با ملاحظات ترمینولوژیک و آنتولوژیک بود. روش: اینتحقیق کیفی به روش تحلیلی- توصیفی انجام شده است. یافته ها: دو نظریه به یک نسبت، درست و هماهنگ با قواعد و مفروضات نظام فکری خود بوده، از نظر کاربرد وحدت تشکیکی در زبان برهان و وحدت شخصی در بیان تجارب عرفانی، هر دو رهیافت مقبول امام خمینی می باشند. نتایج: در مکتب وحدت تشکیکی، واجب الوجود، بسیط الحقیقه و حقیقت ساری در تمام مراتب امکانی و متحد با صفات کمالی آنهاست و در مکتب وحدت شخصی، مقام بسیط، صادر اول و مشیت است که ساری در مراتب امکانی و متحد با صفات کمالی آنهاست. حقایق مندمج در واجب الوجود، «مفاتیح غیب» یا «جواهر اسما» و متباین با صفات امکانی و همچون ذات الهی، در پرده غیب و خارج از دسترس معرفت بشراست.

ذات غیبی, بساطت, صفات الهی, واجب الوجود