تاثیر نقوش تزیینی دوره ساسانی بر تزیینات نگارهای گیاهی– اسلیمی مساجد شاخص دوره آل بویه: مورد مطالعاتی نگاره های مسجد جورجیر، مسجد جامع نائین و مسجد جامع زواره
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات باستان شناسی، دوره: 13، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_JARCS-13-2_006
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 411
نویسندگان
دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه آزاد اسلامی ورامین پیشوا، ورامین، تهران ایران
استادیار گروه باستان شناسی، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد ورامین پیشوا، ورامین، تهران
چکیده
ایدئولوژی جوامع در شکلگیری آرایه های هنری تاثیر بسزایی دارند، در هنر اسلامی، نقوش گیاهی از جایگاه ویژه ای برخوردارند و بخش زیادی از تزئینات هنر اسلامی را به خود اختصاص داده اند. باور به تقدس و اساطیری بودن این نقوش از جمله باورهایی است که از دیرباز در اندیشه ایرانیان دیده می شود و پس از اسلام نیز در پیوند با حکمت اسلامی تداوم یافته است. با به قدرت رسیدن آل بویه، همراه با اندیشه های اسلامی - شیعی، شاهد رشد و شکوفایی اندیشه های ساسانی در هنر این دوره هستیم. آثار هنری شکل گرفته در این بستر، بازتاب عقاید و فرهنگ دوران قبل از خود هستند که در قالب نمادین درآمده اند. عناصر شناختی شکل دهنده به این بینش ها، با روش نگاره شناسی و مطالعه هم زمان اجتماعی قابل شناسایی است. پژوهش حاضر به دنبال بیان مفاهیم نهفته در نقوش گیاهی به کار رفته در هنر دوران آل بویه و تاثیرپذیری آن از اندیشه و هنر قبل از اسلام به منظور شناسایی باورهای مذهبی حاکم بر این دوران است. پرسش اصلی پژوهش در مورد چیستی و چرایی شباهت ها و تمایزات فنی و بصری نگاره های گیاهی در هنر آل بویه با هنر قبل از خود است. بدین منظور هدف از این پژوهش بررسی و بازنمایی نمادهای ایرانی در پیدایش نقوش و زمینه کاربرد آن ها در هنر اسلامی است. پژوهش حاضر به روش توصیفی- تحلیلی با رویکرد نشانه شناسی به بررسی روند شکل گیری نقوش اسلیمی پرداخته است و بدین منظور نگاره های گیاهی مسجد جورجیر، مسجد جامع نائین و مسجد جامع زواره را مورد بررسی قرار داده است. نتایج نشان می دهد نقوش به کاررفته در تزئینات مساجد شاخص آل بویه بن مایه هنر ساسانی دارند و شاهد نگرش و عقاید ایرانی در شکل گیری نگاره های گیاهی- اسلیمی این مساجد هستیم. همراه با این تاثیرپذیری و شکل گیری فرهنگ اسلامی، هنرمندان مسلمان نقوش جدیدی خلق می کنند.کلیدواژه ها
نقوش گیاهی, هنر ساسانی, آل بویه, اسلیمی, جورجیر, نائین, زوارهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.