الزامات تحقق گام دوم انقلاب ۴. بخش کشاورزی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مرکز پژوهشهای مجلس
- کد COI اختصاصی: null
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 369
نویسندگان
تهیه و تدوین
مدیر مطالعه
ناظر علمی
ناظر علمی
اظهارنظر کننده
اظهارنظر کننده
چکیده
نظر به سپری شدن چهار دهه از حیات انقلاب اسلامی و پیمودن گام اول، شایسته است با شناخت دستاوردها و تجارب این ۴۰ سال در بخش کشاورزی، نقاط ضعف و قوت و فرصتها و تهدیدهای موجود را احصا و برای سیاستگذاری و برنامهریزی مبتنی بر واقعیات میدانی، نیازها و اولویتهای توسعه کشاورزی در گام دوم انقلاب استفاده کرد. در این راستا در پژوهش حاضر با هدف تبیین جایگاه و چشمانداز بخش کشاورزی براساس توصیه های مقام معظم رهبری در «بیانیه گام دوم انقلاب»، وضعیت بخش در سرفصلهای «علم و پژوهش»، «اقتصاد»، «عدالت»، «استقلال» و «سبک زندگی» که در بخش کشاورزی ردپایی داشتند، در دو دوره قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (۱۳۵۷-۱۳۳۵) و ۴۰ سال بعد از انقلاب اسلامی مورد بررسی قرار گرفته و دستاوردها و چالشهای مرتبط احصا شد. با توجه به نتایج بررسیها، رشد بیش از ۵ برابری در تولید محصولات کشاورزی و خودکفایی در گندم، توسعه صنایع تبدیلی و تکمیلی و ایجاد ارزشافزوده مناسب، بهبود تراز تجاری به رغم وجود شرایط تحریمی، گسترش زیرساختهای کشاورزی، پیشروی در خلق دانش و نوآوری و بهبود رفاه نسبی کشاورزان با انجام حمایتهای بیمهای و اعطای تسهیلات و موارد دیگر ازجمله برکات و دستاوردهای بخش کشاورزی در چهار دهه گذشته پس از پیروزی انقلاب اسلامی است. در کنار این دستاوردهای موفق، تغییر کاربری اراضی مناسب کشاورزی به شهری و صنعتی، خرد و پراکنده بودن اراضی کشاورزی، تخریب و تبدیل اراضی منابع طبیعی بهویژه جنگلها و مراتع به اراضی زراعی و باغی جهت تولید مواد غذایی بیشتر و درنتیجه کاهش سطح پوشش گیاهی، هرزروی و بهرهوری نامناسب استفاده از آبهای سطحی و زیرزمینی، کاهش جمعیت جوان و سالخوردگی جامعه کشاورزان، بالا بودن میزان ضایعات محصولات کشاورزی و تشدید نابرابریها و شکاف طبقاتی بین شهر و روستا به عنوان نقاط ضعف و تهدیدات جدی موجود در بخش کشاورزی هستند که ممکن است توسعه کشاورزی در گام دوم انقلاب را با چالش مواجه کنند. البته با توجه به ظرفیتها و فرصتهای بخش کشاورزی از قبیل نیروی انسانی تحصیل کرده، تنوع اقلیم و موقعیت جغرافیایی مناسب، نیاز است که برای تقویت جایگاه بخش کشاورزی در گام دوم انقلاب اسلامی و تحقق توسعه پایدار و عدالتمحور این بخش، طرح جامع و هماهنگ با سایر بخشهای اقتصادی برای کشاورزی و منابع طبیعی (اعم از جنگلها، مراتع، آب، خاک، ظرفیتهای محیطی و اقلیمی و غیره) تدوین شود که در آن چشمانداز توسعه کشاورزی و ارتباط آن با سایر بخشها مشخص باشد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر که هدف اصلی آن عمدتا بر بررسی سیاستها، رویکردها و برنامههای اجراشده و نتایج آنها در گام اول انقلاب اسلامی و بیان برخی چالشها و تهدیدات اصلی در بخش کشاورزی متمرکز است و ارائه برخی آمار از شاخصهای توسعه کشاورزی به عنوان مصداق این نتایج ذکر شد و همچنین نتایج مطالعات متعددی که در این حوزه طی سالیان مختلف انجام پذیرفته است، ضرورت دارد در سیاستها، برنامهها، رویکردها، راهبردها و اقدامات اجرایی بازنگری صورت گیرد. از این رو با توجه به فرصتها و تهدیدهای موجود در بخش کشاورزی و تاکیدهای اسناد بالادستی مرتبط، به نظر میرسد برای گام دوم انقلاب اسلامی باید دو راهبرد اساسی امنیت غذایی پایدار با تاکید بر ظرفیتهای داخلی و صیانت از منابع طبیعی و پایه تولید و تامین معیشت و اشتغال پایدار برای جوامع روستایی و عشایری و کشاورزان پیگیری شود. در راستای تحقق اهداف راهبردی مذکور، سیاستگذاری و مدیریت یکپارچه توسعه کشاورزی و روستایی، مدیریت دانش بنیان کشاورزی، بهبود نظام بازاریابی محصولات کشاورزی، هدفمند و کارامد نمودن حمایت ها از بخش کشاورزی در راستای توسعه عدالت محور، تدوین الگوهای بهینه کشت و حمایتهای لازم و کافی به منظور برنامه ریزی و بسترسازی اجرای آن در راستای خودکفایی و تامین امنیت غذایی، احیا و تقویت توان تولیدی کشاورزی با استفاده از نژادهای داخلی یا ذخایر ژنتیکی و تدوین برنامه جامع آبخیزداری و آبخوانداری ازجمله پیشنهادهای مورد تاکید هستند.کلیدواژه ها
امنیت غذایی،توسعه کشاورزی،گام دوم انقلاب اسلامیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.