تاثیر شکست سری زمانی داده های بارش بر تغییرات مشخصه های خشکسالی (مطالعه موردی شهرهای تبریز و اراک)
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: فصلنامه آب و خاک، دوره: 35، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_JSW-35-3_008
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 211
نویسندگان
دانش آموخته کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه فردوسی مشهد
استاد گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
دکتری علوم و مهندسی آب، شرکت مدیریت منابع آب ایران، تهران
چکیده
خشکسالی یک مخاطره اقلیمی است که در همه ی مناطق آب و هوائی رخ می دهد. متغیرهای مختلف هواشناسی از جمله بارندگی، دما و رطوبت نسبی نقش مهمی در وقوع، شدت و تداوم خشکسالی دارند. تغییر اقلیم و گرمایش جهانی می تواند سبب بروز ناهمگنی و ایجاد شکست در داده های سری زمانی متغیرهای هواشناسی شود. این ناهمگنی می تواند سبب تغییراتی در مشخصه های خشکسالی شود. هدف اصلی این پژوهش بررسی همگنی سری زمانی بارش به عنوان مهم ترین متغیر موثر بر خشکسالی هواشناسی، در تعدادی ایستگاه سینوپتیک در طول دوره آماری ۱۹۵۷ الی ۲۰۱۶ در مناطق مختلف کشور و بررسی تغییرات مشخصه های خشکسالی در دوره های قبل و بعد از نقطه شکست می باشد. پس از بررسی سری های زمانی مقادیر بارش سالانه مشخص گردید که فقط ایستگاه های تبریز و اراک دارای نقطه شکست می باشند. از این رو در ادامه، وضعیت خشکسالی بر اساس شاخص ها ی SPI، SPEI، RDI و eRDI در ایستگاه های مذکور در دو دوره ی قبل و بعد از نقطه شکست پایش و مشخصه های خشکسالی بر مبنای مدل زنجیره مارکف و ماتریس احتمال انتقال و هم چنین ویژگی های دوره های خشکسالی بر مبنای تئوری ران تعیین گردید. نتایج حاکی از کمتر شدن اطمینان پذیری و بیشتر شدن آسیب پذیری نسبت به خشکسالی در دوره دوم در مقایسه با دوره اول است. ضمن آن که، متوسط و حداکثر تداوم دوره های خشکسالی نیز در همه ی موارد در دوره دوم نسبت به دوره اول بیشتر شده است. به طور خلاصه تمامی مشخصه های خشکسالی در دوره دوم نسبت به دوره اول دارای شدت، مدت و فراوانی بالاتری هستند. به طور کلی نتایج تغییرات مشخصه های خشکسالی در دوره بعد از شکست نسبت به دوره قبل از آن می تواند ناشی از گرمایش جهانی و در نتیجه افزایش تبخیر-تعرق و ایجاد و یا تشدید اثرات خشکسالی باشد. ضمن آنکه بر اساس نتایج حاصل از شاخص eRDI در هر دو ایستگاه و در هر دو مقیاس زمانی، شرایط رطوبتی نسبت به سایر شاخص ها کمی خشک تر شده است. به عبارت دیگر می توان بیان نمود که تا حدودی بارش موثر در سال های اخیر نسبت به سال های اولیه دوره مورد بررسی کاهش یافته است. پیشنهاد می شود مشابه با این پژوهش در مورد همه ایستگاه های سینوپتیک کشور که دارای دوره آماری طولانی می باشند، انجام شده تا اثر گرمایش جهانی و در نتیجه تغییرات بارش و دما بر وقوع خشکسالی نمایان تر شود.کلیدواژه ها
تئوری ران, شاخص eRDI, ماتریس احتمال انتقال, ماندگاری, نقطه شکستاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.