بررسی تغییرات پیچان رود آجی چای در پهنه سیلاب دشت

  • سال انتشار: 1393
  • محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره: 18، شماره: 49
  • کد COI اختصاصی: JR_GEOP-18-49_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 172
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

مریم بیاتی خطیبی

گروه پژوهش های جغرافیایی، دانشکده جغرافیا و برنامه ریزی دانشگاه تبریز

چکیده

پیچان­ها، به­عنوان جالب­ترین الگوی جریان، پویای زیادی را به مسیر جریان رودخانه­ها می­بخشند. ایجاد خمیدگی­ها در مسیر جریان رودخانه­ها، انرژی لازم برای جابجایی بیشتر کانال فعال در پهنه­های دشت­های سیلابی را فراهم می­نمایند و با این جابجایی­ها، تغییرات ژئومورفولوژیکی عمده­ای در دشت­های سیلابی رخ می­دهد. در طول مسیر رودخانه­هایی که تاسیسات زیادی در کناره­ها و در مسیر رودخانه وجود دارد­، این جابه­جایی­ها می­تواند بسیار مشکل­آفرین باشد. رودخانه آجی­چای به­عنوان تیپیک­ترین مئاندر، جابه­جایی­های زیادی در مسیر جریان خود انجام می­دهد (واقع در شمال­غرب ایران و در موقعیت جغرافیایی از '۰۷­ °۳۸، '۵۸ °۳۷ عرض شمالی و '­۱۵ °۴۶ ، '۴۵ °۴۷ طول شرقی). در این مقاله سعی شده است با استفاده از داده­های حاصل از اندازه­گیری­ها بر روی عکس­های هوایی و ماهواره­ای و به­کار­گیری روش­های تجربی، میزان جابه­جایی­ها، قابلیت حرکات جانبی در مسیر و همچنین زمان جابه­جایی­ها، محاسبه و برآورد گردد. در این بررسی­ها، به پارامترهای خودپیچان مانند شعاع خمیدگی­ها، استناد گردیده و پهنای مسیر با بهره­گیری داده­های حاصل از اندازه­گیری شعاع، از رابطه W محاسبه و به­منظور بررسی قابلیت جابه­جایی مسیر، نسب شعاع و پهنا (R/W) به­دست آمده است. زمان انجام جابه­جایی­های کانال فعال در دشت سیلابی نیز با استفاده از T∆ برآورد شده است. نتایج این بررسی­ها نشان می­دهد که در طی زمان، کانال فعال رودخانه آجی­چای در پهنه دشت سیلابی خود به­طور مکرر جابه­جا شده و در اثر این جابه­جایی­ها و در نتیجه در اثر ایجاد فرصت برای انجام فرسایش کناری ناشی از آن، دشت سیلابی فراخ­تر شده است. در بخش­هایی از مسیر آجی­چای، زمان لازم برای انجام یک جابه­جایی کامل از ۱ سال تا بیش از ۵ سال در بخش­های دیگر طول مسیرآجی چای متفاوت است. میزان سینوزیته در طول مسیر آجی­چای و درطی زمان تغییر یافته است و با هر تغییر در میزان سینوزیته و تغییر جهت جابه­جای خمیدگی­ها، داغ آب هایی در دشت سیلابی بر جای مانده است

کلیدواژه ها

پویای کانال, پیچان رود, جابه جایی کانال, زمان جابه جایی, دشت سیلابی, آجی چای

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.