تحلیل ژئوپلیتیکی عوامل هم گرایی و واگرایی در جهان اسلام

  • سال انتشار: 1391
  • محل انتشار: فصلنامه مطالعات سیاسی جهان اسلام، دوره: 1، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_PSIW-1-2_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 420
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمدرضا حافظ نیا

استاد جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

ریباز قربانی نژاد

دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

محسن جان پرور

دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

ساختار فضایی- جغرافیایی جهان اسلام که از جنوب شرق آسیا تا غرب افریقا و جنوب شرق اروپا امتداد یافته است، شامل بیش از پنجاه کشور می­شود که حدود ۲۲ درصد خشکیهای جهان را تشکیل می دهند. این ساختار فضایی- جغرافیایی، شامل عوامل متعدد هم گرا نظیر تهدید مشترک، منافع مشترک و متقابل و ارزشهای مشترک و تجانس ساختاری می­شود، که زمینه ی پیوند بین کشورهای جهان اسلام را فراهم آورده است؛ از سوی دیگر در این ساختار فضایی جغرافیایی عوامل واگرای متعددی نظیر تفاوت فرهنگی، قومی، مذهبی و زبانی، در کنار اختلافات سرزمینی و مرزی و رقابت­های منطقه­ای نیز وجود دارد که سبب شده است گسیختگی و واگرایی بین کشورهای جهان اسلام را به وجود آید. با بررسی های صورت گرفته در این مقاله و تحلیل وضعیت و شواهد موجود در جهان اسلام به این نتیجه می رسیم که نیروهای ژئوپلیتیکی واگراساز نسبت به نیروهای هم گراساز از اهمیت و وزن بیشتری برخوردارند. به طوری که، در این رابطه چنین به نظر می­رسد که عوامل و متغیرهای اصلی واگرایی در جهان اسلام، جنبه­ی ژئوپلیتیکی داشته و رقابت بر سر گسترش حوزه ی نفوذ در مقیاس­های مختلف محلی، منطقه­ای، ملی و فراملی، نقش عمده­ای را در این زمینه ایفا می­کند. مقاله ی حاضر سعی دارد با رویکردی توصیفی- تحلیلی به تبیین ژئوپلیتیکی نیروهای هم گراساز و واگراساز در جهان اسلام بپردازد و با طبقه­بندی این عوامل، زمینه را برای شناخت بهتر آن­ها فراهم سازد.

کلیدواژه ها

جهان اسلام, هم گرایی, واگرایی (سیرکولاسیون), ژئوپلیتیک

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.