تحلیل فضایی زمانی مدیریت مخاطرات آنتروپوژنیکی معادن در ایران

  • سال انتشار: 1394
  • محل انتشار: مجله تحلیل فضایی مخاطرات محیطی، دوره: 2، شماره: 2
  • کد COI اختصاصی: JR_JSAEH-2-2_003
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 315
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

محمود فال سلیمان،

دانشگاه بیرجند

محمد حجی پور

دانشگاه خوارزمی

چکیده

             مخاطرات در حیات بشر متاثر از دو نیروی انسانی و طبیعی ظهور و نمود می‎یابند. تاکنون این گونه بوده که انسان تاثیرگذارترین محرک پایابی مخاطرات و شدت دهی به آن بوده است. علت نقش‎آفرینی منفی انسان در صحنه‎ی زیستی به عوامل عدیده‎ای چون ناآگاهی، قدرت عمل و واکنش پایین، توان فناوری کم، ایدئولوژی‎های سلطه‎جویانه و رقابت باز می‎گردد. اما، در کل آنچه در نظام اجتماعی و مهندسی رفتار بشر (به‎خصوص در برخورد با طبیعت) به شدت تابعی از آن است، نظام مدیریتی است. یکی از رفتارهای متداول و مرسوم انسان‎ها، که در چارچوب نظام اقتصادی جای می‎گیرد، استخراج و بهره‎برداری از معادن است که دارای تبعات بی‎شماری برای اکوسیستم است. در واقع، معادن جلوه‎ای از کنش انسان در برخورد با طبیعت هستند که روز به روز بر دامنه‎ی فعالیتی آن افزوده می‎شود. ایران کشوری است که حیات اقتصادی آن در مقیاس خرد تا کلان بر پایه ی ذخایر عظیم معدنی مستقر در آن است. از سوی دیگر، بهره‎برداری از معادن در کشور دارای آثار گوناگون محیط زیستی است. در این تحقیق تلاش شده تا به تحلیل فضایی‎ زمانی پدیده‎ی انسان‎ساخت مخاطرات محیط زیستی معادن در حال بهره‎برداری کشور، تحت عنوان مخاطرات آنتروپوژنیکی معادن پرداخته شود که به طور عمده ناشی از نظام مدیریتی است. داده‎های مورد نیاز با استفاده از مطالعات اسنادی و از مرکز آمار ایران برای دو سال ۱۳۸۸ و ۱۳۹۲ گردآوری شده است. برای تجزیه و تحلیل و پاسخ پرسش تحقیق، داده‎ها در ۵ شاخص و ۱۶ زیرشاخص دسته‎بندی شدند. سپس، به تهیه ی نقشه‎های توزیع درصدی معادن و فعالیت‎های محیط زیستی استان‎ها در نرم افزار GEO DaTM و استفاده از روش تصمیم‎گیری چندمعیاره COPRAS، مدل AHP و الگوریتم بیضوی انحراف معیار در GIS.۱۰ اقدام شد. نتایج نشان داد به ‎رغم وجود معادن در همه ی مناطق کشور و گسترش بهره‎برداری از آن، توجه ها و ملاحظه های لازم برای کاهش یا تعدیل‎سازی آثار مخرب محیط زیستی معادن دایر در کشور وجود ندارد، به ‎ویژه این که در زمینه‎ی اقتصادی کاهش‎دهی تخصیص سرمایه به تقویت بنیان‎های «زیست‎سازگار» کردن معادن در پیش گرفته شده است. پدیده‎ی «مخاطرات آنتروپوژنیکی معادن در حال بهره‎برداری ناشی از مدیریت»، می‎تواند در ایجاد و تشدید مخاطرات زیست محیطی فضا نقش اساسی داشته باشد و در پهنه‎ی سرزمینی ایران، مخاطرات آنتروپوژنیکی با سرعتی مضاعف در حال خزش به سوی کانون‎های مهم جمعیتی و بسترسازی برای بحران‎های گوناگون مخاطراتی است.

کلیدواژه ها

Environment, Human-made Hazards, Anthropogenic, Hazards Motion, Mines, محیط زیست, مخاطرات انسانی, آنتروپوژنیک, خزش مخاطرات, معادن

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.