بهلول عباس زاده - استادیار، موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
معصومه لایق حقیقی - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
مهدی فراوانی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حسین زینعلی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان
بهمن امیری لاریجانی - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
وحید روشن سروستانی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی فارس، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، فارس، ایران
نسترن جلیلیان - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمانشاه، ایران
محمدرضا کدوری - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی کرمان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرمان، ایران
غلامرضا گودرزی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی مرکزی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، مرکزی، ایران
ژیلا بالایی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آذربایجان شرقی، ایران
فاطمه سفیدکن - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
راضیه عظیمی اترگله - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
بهروز نادری - موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران
نگار ولیزاده - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان شرقی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، آذربایجان شرقی، ایران
علی اصغر پالوچ - سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

کشور ایران با داشتن تنوع بالای اقلیمی از غنی ترین منابع گیاهان دارویی جهان است. زیره سبز (Cuminum cyminum L.) یکی از مهمترین و اقتصادی ترین گیاهان دارویی خانواده چتریان می باشد که پراکنش بالایی در نقاط مختلف کشور داشته و یکی از مهمترین گیاهان صادراتی ایران می باشد. این مطالعه در راستای بررسی تنوع کمی و کیفی اسانس زیره سبز در استان خراسان رضوی در سال زراعی ۱۳۹۸ انجام شد. بدین منظور بذر از مزارع ۶ منطقه مختلف استان در زمان برداشت گیاهان، جمع آوری شد. بذرها به روش تقطیر با آب در مدت ۲ ساعت اسانس گیری شدند. برای شناسایی ترکیب های موجود در اسانس ها و تعیین درصد کمی آنها از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) استفاده شد. تعداد ۹ ترکیب در اسانس های مناطق گناباد (N۱)، نیشابور (N۲)، تایباد (N۳) و خوشاب (N۴)، ۱۵ ترکیب در اسانس گیاهان منطقه فریمان (N۵) و در نهایت ۱۳ ترکیب در اسانس منطقه درگز (N۶) شناسایی شد. در مجموع ۹ ترکیب، gamma-terpinene-۷-al، cuminaldehyde،terpinene-۴-ol ، gamma-terpinene، α-phellandrene، p-cymene ، sabinene، β-Pinene ، α-Pinene در اسانس زیره سبزهای برداشت شده از ۶ منطقه استان خراسان رضوی مشترک بود. دو ترکیب cis-dihydrocarvone و (E)-Caryophyllene منحصرا در منطقه (N۵) به ترتیب با مقادیر ۴۵/۰% و ۱۹/۰% شناسایی شد. ۴ ترکیب α-thujene، α-terpinene، limonene و ۱,۸-cineol فقط از اسانس های منطقه(N۵) و (N۶) بدست آمد. کمیت و کیفیت اسانس زیره سبز جمع آوری شده از منطقه (N۲)، با اقلیم بیابانی خشک- سرد و میانگین بارندگی سالیانه بالا، بالاتر از سایر مناطق بود.

خراسان رضوی, زیره, منطقه برداشت, اسانس, تنوع اقلیم