بررسی قاعده الخراج بالضمان از دیدگاه فقهای امامیه
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: پنجمین کنفرانس ملی حقوق در چشم انداز ۱۴۰۴
- کد COI اختصاصی: HCHCONF05_013
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 1105
نویسندگان
کارشناسی ارشد فقه و حقوق
چکیده
یکی از قواعد معروف در فقه اسلامی قاعده الخراج قاعده الخراج بالضمان است که عینا و با همین الفاظ، از پیامبر نقل شده و فقهای اهل سنت و امامیه در استدلال های فقهی به آن اشاره یا استناد کرده اند. مفهوم اجمالی این قاعده اگرچه روشن و بیانگر ملازمه بین منفعت و خسارت است، اما محدوده اجرای آن معرکه آراء است. در روایات شیعه روایت قاعده الخراج بالضمان نقل نشده و از نظر مشهور فقهای شیعه از حیث صدور معتبر نیست . از جهت دلالت نیز در میان فقهای امامیه و عامه اختلاف نظر وجود دارد. از یک طرف برخی از فقها وقتی به آن ننهاده و به واسطه ضعیف بودن روایت استنادی به آن عمل نکرده اند. از طرف دیگر عده ای محدوده آن را به تمامی معاملات و موارد ضمان قهری گسترش داده اند و دلالت این روایت را در حوزه فقه مدنی و ضمانات مطرح کرده و قائلند این قاعده به این معناست که هرکس ضامن عین کالاست، در قبال منافع ضمانی ندارد .به نظر می رسد با توجه به نقد و بررسی استدلال های موافقین و مخالفین، باید مفهوم این قاعده را به عنوان یک اصل، به تمامی معاملات صحیح و فاسد و موارد ضمان قهری تسری داد، اما باید توجه داشت که مواردی چون معاملات ربوی از تحت این قاعده خروج موضوعی دارد و تخصصا بیرون است و موضوعاتی چون قمار و شرطبندی را باید تخصیصا و به موجب دلیل خاص خارج دانست. علاوه بر این، قواعد مشابهی وجود دارد که آنها نیز بیانگر ملازمه بین منفعت و خسارت است، که با تحلیل آنها، به این نتیجه رسیده ایم که هر یک از این قواعد بیانگر مفاد کامل قاعده خراج یا بخشی از آن است.کلیدواژه ها
قاعده خراج ، الخراج بالضمان ، منافع مستوفات، ملازمه منفعت و خسارت ، محدوده قاعده خراج ، قواعد مشابه الخراج بالضمانمقالات مرتبط جدید
- بیمھ مسئولیت مدنی در ایران و تحلیل ماھیت شرط مطالبھ
- بررسی حقوق اقلیت ها در نظام حقوق اساسی جمهوری اسلامی ایران در چارچوب اصل ۱۴ قانون اساسی
- رویکرد حقوق بین الملل به کاهش سوزانده شدن گاز همراه (gas flaring)
- رویکرد حقوق بین الملل به جذب و ذخیره سازی کربن (ccs)
- مطالعه جرم شناختی ساختار روانی مرتکبین جرایم تروریستی
اطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.