خوانش نشانه جامعه شناختی رمان کودکانه «خرسی که چپق می کشید»:با رویکرد مارکسیستی
- سال انتشار: 1400
- محل انتشار: پژوهشنامه نقد ادبی و بلاغت، دوره: 10، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JLCR-10-1_004
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 446
نویسندگان
کارشناسی ارشد، ادبیات کودک و نوجوان، دانشگاه پیام نور واحد تهران جنوب، تهران، ایران.
استاد گروه زبان شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
چکیده
مارکس، بنیانگذار نظریه مارکسیسم غربی، با تاکید بر تضاد درونی نظام طبقاتی، شرایط اقتصادی را زیربنای شعور اجتماعی میداند. نظریات او نهتنها زمینه شکلگیری مکتب فرانکفورت را فراهم کرده، بلکه در دکترین نظریههای انتقادیای همچون پسااستعماری، پسامدرن، فمنیسم و غیره نیز تاثیری بسزا داشته است. مارکس و انگلس جهانی را ترسیم مینمایند که در آن نیروی جهانیشده بازار استیلا مییابد و نتیجه این استیلا چیزی جز اضمحلال انسان نیست. ازآنجا که «خرسی که چپق می کشید» رمانی درباره گذار از سنت به مدرنیته است و شرایط اقتصادی شخصیتهای آن، عامل شکلگیری قضاوتها، تصمیمها، بازنماییها و در یک کلام موجد شعور اجتماعی آنها است؛ لذا این رویکرد برای آن رمان اختیار شده است. با توجه به اینکه «نشانه شناسی» یک روش خواندن متن است که به بررسی روابط نشانه ها و چگونگی سازوکار تولید معنا می پردازد، مقاله حاضر، به روش تحلیلی توصیفی، در پی بازخوانی متن از طریق تحلیل نشانه هایی است که موید وابستگی مناسبات اجتماعی به شرایط اقتصادی است. مسئله پژوهش چگونگی دگرخوانش نشانه شناختی متن، با تکیه بر رهیافت نظریات جامعه شناختی مارکس است. فروپاشی شوروی، به عنوان سردمدار نظام مارکسیستی، و چرخش چین بهسوی سرمایهداری باز، به معنای ناکارآمدی کامل این نظام نیست. از یک سو، فقدان توجه بسنده به پارادایم های متعهدانه این نظام و از سویی دیگر، خلا بهرهگیری از رویکردهای میانرشتهای در خوانش متون، ضرورت این پژوهش را آشکار می نماید. خوانش حاصل از مقاله پیشرو بیانگر این است که: رمان مذکور رمانی انتقادی است که عوارض تغییر گفتمان ناشی از حضور مدرنیته را آشکار میسازد. «دگردیسی انسان به حیوان درآمدزا» در این رمان، استعارهای است که بر از خودبیگانگی سوژهها و قطع ارتباط آنها از دنیای نوستالوژیک ازدسترفته انسانیشان دلالت دارد، ازخودبیگانگیای که به اضمحلال خانواده و سپس به فروپاشی روابط انسانی کل جامعه میانجامد. این پژوهش برای نخستین بار در ایران از نظریه مارکس برای خوانش متون ادبی و از مارکسیسم برای تحلیل داستان کودک و نوجوان استفاده می کند.کلیدواژه ها
مارکسیسم, نقد ادبی, مارکس, نشانه شناسی, رمان کودک, نظریه انتقادیاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.