تحلیل ویژگی های معماری و فضایی حمام های قاجاری در اقلیم فارس
- سال انتشار: 1396
- محل انتشار: دوفصلنامه معماری اقلیم گرم و خشک، دوره: 5، شماره: 5
- کد COI اختصاصی: JR_SMB-5-5_001
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 640
نویسندگان
مدرس دانشگاه هنر شیراز، کارشناسی ارشد مرمت، گرایش مرمت بناهای تاریخی
دانشجوی دوره ی کارشناسی مهندسی معماری دانشگاه پیام نور اوز، لارستان
عضو هیئت علمی دانشگاه هنر اسلامی تبریز، دانشکده هنرهای کاربردی
چکیده
مسئلهی نظافت از دیرباز بین ایرانیان حائز اهمیت بوده و با ورود اسلام و وجوب انجام فرایض دینی بر اهمیت آن افزوده شده است. در دورههای تاریخی مختلف شکل و معماری حمامهای ایران دستخوش تغییرات شده است، اما نحوه ی استقرار فضایی آنها همواره از الگویی ثابت پیروی میکند. نمونههای موجود از حمام های عمومی استان فارس، اغلب متعلق به دورههای صفویه، زند و قاجار هستند. پژوهش حاضر در پی شناخت الگوی طراحی گرمابههای فارس در عصر قاجار است که به منظور دستیابی به این هدف به بررسی الگوهای ساختاری، تناسبات و نحوه ارتباطات فضایی آنها با یکدیگر و چگونگی ارتباط آنها با مسائل اقلیمی پرداخته شده است. در همین راستا اقدام به انجام بررسی میدانی و کتابخانهای با تجزیه وتحلیل پلانهای معماری و اجزاء سازنده اصلی از قبیل: بینه، گرمخانه، میاندر و فضاهای خدماتی۱۴ حمام از سراسر استان فارس، نه نمونه در اقلیم گرم و پنج نمونه دیگر در اقلیم سرد گردیده است. در این بررسیها به مصالح، تناسبات، تزئینات، فرم و الگوی استقرار و ارتباط فضایی پرداخته شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان میدهند: ۱)فضاهای اصلی اغلب این حمامها بر اساس هندسه و فرم هشت ضلعی شکل گرفته اند و مشابهت های آن نشان از یکسان بودن سبک آنها دارد که احداث فضای چال حوض ازجمله اصلیترین مشخصات اقلیم گرم و خشک و نیمه مرطوب جنوبی استان است؛۲) در هر دو اقلیم گرم و سرد اغلب از مصالح سنگ، آهک و ساروج استفاده شده است؛۳) به طور میانگین در اقلیم گرم نسبت طول به عرض حمامها۱/۱.۶۷و در اقلیم سرد ۱/۱.۷ است؛ ۴) بینه در حمامهای قاجاری سطح استان بزرگتر از گرمخانه است، به طور میانگین مساحت فضای بینه و گرمخانه در اقلیم سرد نسبت به گرم در کل فضای یک حمام بزرگ تر است و این در حالی است که مساحت کل حمامهای این اقلیم کوچک تر از اقلیم گرم استان هستند؛ ودر نهایت اینکه ۵) تزئینات حمامها عموما شامل کاربندی است.کلیدواژه ها
حمام, اقلیم گرم و خشک, الگوی استقرار فضایی, دوره ی قاجار, استان فارساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.