مهدی حدادی - دانشیار، گروه حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران
سیده فاطمه خلیلی نژاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد حقوق بین الملل، دانشکده حقوق، پردیس فارابی دانشگاه تهران، قم، ایران

دادگاه های کیفری بین المللی یوگسلاوی سابق و رواندا به ترتیب در سال های ۱۹۹۳ و ۱۹۹۴ توسط شورای امنیت طی قطعنامه های ۸۲۷ و ۹۵۵ تاسیس شدند. هزینه های فراوان، حجم ماموریت سنگین، کند بودن رسیدگی ها، موجب تصمیم گیری برای ایجاد راهبردهایی شد که ماموریت دادگاه ها را تا سال ۲۰۱۰ تکمیل کند. به منظور سرعت بخشیدن به تکمیل اقدامات دادگاه ها و مبارزه با بی کیفری در برابر متهمان باقی مانده، شورا با صدور قطعنامه ۱۹۶۶ سازوکار جدیدی را تاسیس کرد. مکانیسم با ساختار کوچک، کم هزینه و موقتی؛ در عین حال دارا بودن دو شعبه در دو قاره جداگانه، در پی تکمیل و استمرار کارکردهای چندگانه دادگاه ها برآمد و چالش ها و مشکلاتی در ساختار و عملکرد دارد. در پژوهش حاضر، سعی شده است از طریق روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی- تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شود که مکانیسم صرفا جایگزین دادگاه هاست یا مدل جدیدی در رسیدگی های کیفری ایجاد شده است. با مطالعه اسناد تاسیس این نهاد درمی یابیم که مکانیسم ساختاری جدید در نظام عدالت کیفری بین المللی است. دادگاه های دیگر می توانند در رسیدگی به وضعیت های مختلف، از آن استفاده کنند.

دادگاه کیفری بین المللی یوگسلاوی و رواندا, شورای امنیت, قطعنامه ۱۹۶۶, مکانیسم ملل متحد برای دادگاه های بین المللی کیفری