نوین تولایی - استادیار دانشگاه شهیدبهشتی
اکرم فلاح پیشه

احساس نابرابری، بهعنوان یکی از عوامل مخل نظم، از مهمترین موانع همکاری است. برای بررسی سازوکار اثر احساس نابرابری بر همکاری، "نظریه انتخاب عقلانی" به دلیل تاثیر احساس نابرابری بر انتخاب عقلانی کنشگران و قابلیت آن در توضیح ابعاد گوناگون مسئله انتخاب شد. فرض این بود که احساس نابرابری با تاثیر بر عقلانیت ابزاری، عملی اقتدارگرایانه، جمعی خاص‏گرایانه و صوری عام‏گرایانه و همچنین از طریق متغیرهای تشکیلدهنده عقلانیت شامل فردگرایی خودخواهانه، عقلانیت کوته‏بینانه، اضطراب اجتماعی، اعتماد اجتماعی، هویت جامعه‏ا‏ی و اخلاق غیرپیامدگرا بر همکاری اثر میگذارد. پژوهش حاضر به روش پیمایش در بین ۳۴۳ نفر از شهروندان بالای ۱۸ سال شهر تهران با نمونهگیری خوشه‏ای تصادفی در سطح خرد صورت گرفت. با توجه به نتایج رگرسیون "گام به گام" احساس نابرابری به ترتیب از طریق کاهش عقلانیت صوری عام‏گرایانه و جمعی خاص‏گرایانه و افزایش عقلانیت ابزاری، همچنین از بین زیرمجموعه عقلانیت‏ها، از طریق کاهش هویت جامعه‏ای، اخلاق غیرپیامدگرا و افزایش فردگرایی خودخواهانه بر همکاری اثر کاهنده دارد.

همکاری, احساس نابرابری, عقلانیت ابزاری, عقلانیت جمعی خاص‏گرایانه, عقلانیت صوری عامگرایانه