مرتضی حیدری - دانشگاه پیام نور

نشان دادن توانش­های ارتباطی متون قرآنی با برخی از حوزه­های نوین اندیشگانی در جهان امروز، از مهمترین رسالت‎های دانشمندان مسلمان است. این مقاله با همین هدف نگاشته شده است و نگارنده، قصّه حضرت هود (ع) را در ترجمه تفسیر طبری از دیدگاه نظریّه ریخت­شناسی ولادیمیر پراپ بررسی کرده است. شمارگان شخصیت­ها و خویش­کاری­های آن­ها، همچنین طرح برآمده از توالی خویش­کاری­ها در قصّه حضرت هود (ع) با نظریّه پراپ و تبصره­های نظریّه او همخوانی بسیار نزدیکی دارد. در زمینه حرکت­های داستانی، حرکت تازه­ای در این قصّه دیده می‎شود که در الگو­های شش­گانه پراپ شناسانده نشده است و با آن­ها تفاوت­های بنیادین دارد. نظریّه پراپ برآمده از مطالعه قصّه­های پریان روسی است و بهره­گیری از این نظریّه در مطالعه قصّه­های دینی، چنین کاستی­هایی را هم به همراه دارد امّا از آنجا که در این نظریّه به ساختار­ها توجّه شده، نه اَشکال جزئی و موردی، در مطالعه قصْه­های دینی، بسیار سودمند است. نگارنده در پایان پیشنهاد می­کند که پژوهشگران ایرانی، دیگر قصّه­های قرآنی را نیز ریخت­شناسی کنند تا با تطبیق آن­ها ریخت نهایی قصّه­های قرآنی به دست آید.

حضرت هود (ع), ترجمه تفسیر طبری, قصّه, ریخت‌شناسی, ولادیمیر پراپ