ارزیابی روند تغییرات مصرف و بهره‌وری نیتروژن در نظام‌های تولید گندم (Triticum aestivum L.) ایران
- سال انتشار: 1396
- محل انتشار: فصلنامه بوم شناسی کشاورزی، دوره: 9، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_AGRY-9-2_007
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 190
نویسندگان
دانشگاه فردوسی مشهد
چکیده
در طی چند دهه گذشته مصرف کودهای نیتروژنی و به تبع آن عملکرد گندم (Triticum aestivum L.) کشور به میزان چشمگیری افزایش یافته ولی روند این تغییرات به طور دقیق ارزیابی نشده است. در این تحقیق داده‌های عملکرد و مصرف کود در طی دوره ای 40 ساله (1389-1350) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت و روندتغییرات، بهره‌وری و انواع کارایی های نیتروژن و نیز سهم نسبی این نهاده در افزایش عملکرد گندم در ایران محاسبه شد. نتایج نشان داد که در طی چهار دهه میانگین رشد سالانه عملکرد و مصرف کود به ترتیب 9/2 و 9/6 درصد بوده است. در طی این مدت مصرف کودهای نیتروژنی در بوم‌نظام‌های تولید گندم 5/9 برابر افزایش یافته و از حدود 25 به 240 کیلوگرم در هکتار رسیده است در‌حالی‌که افزایش عملکرد گندم در این دوره 4/3 برابر شده است. البته روند مصرف کودهای نیتروژنی در بوم‌نظام‌های گندم کشور از اواسط دهه 80 به ثبات رسیده و نتایج پیش‌بینی بر اساس سری زمانی حاکی از آن است که مصرف این نهاده تا سال 1400 از 250 کیلوگرم در هکتار تجاوز نخواهد کرد. بهره‌وری نیتروژن (نسبت عملکرد به میزان نیتروژن مصرف شده) در تولید گندم 5/22 کیلوگرم دانه به‌ازای کیلوگرم نیتروژن مصرف شده است و با شیبی معادل 19/0- کیلوگرم در هکتار در سال در حال کاهش می‌باشد. میانگین کارایی مصرف نیتروژن (نسبت تفاوت عملکرد در شرایط مصرف و عدم مصرف کود به نیتروژن مصرف شده) 5/14 کیلوگرم دانه به‌ازای کیلوگرم نیتروژن مصرفی برآورد شد. تفکیک کارایی مصرف به اجزای آن نشان داد که میانگین 40 ساله کارایی جذب نیتروژن در بوم‌نظام‌های گندم کشور 5/35 درصد می‌باشد و روند کاهشی آن موجب شده تا در دهه 80 به حدود 30 درصد کاهش یابد. در مقابل کارایی استفاده از نیتروژن با میانگین 40 کیلوگرم دانه به‌ازای کیلوگرم نیتروژن جذب شده در طی دوره مطالعه روندی صعودی داشته است. سهم نسبی نیتروژن در عملکرد گندم با شیبی مثبت در حال افزایش می‌باشد و از 24 درصد در دهه 50 به 32 درصد در دهه 80 رسیده است. بر اساس یافته‌های این تحقیق به‌نظر می رسد که کاهش کارایی مصرف نیتروژن در بوم‌نظام‌های تولید گندم ایران عمدتاً به دلیل کاهش کارایی جذب این نهاده بوده و افزایش کارایی تبدیل پایین بودن بازیافت نیتروژن را جبران نکرده است.کلیدواژه ها
بهره‌وری جزئی نیتروژن, کارایی جذب نیتروژن, کارایی مصرف نیتروژناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.