گناه ضحاک؛ تحلیلی از برآمدن و برافتادن ضحاک در شاهنامه فردوسی

سال انتشار: 1397
محل انتشار: سومین کنفرانس بین المللی شرق شناسی - فردوسی و فرهنگ و ادب پارسی
کد COI اختصاصی: OSPL03_044
زبان مقاله: فارسی
تعداد مشاهده: 343

نویسندگان

استادیار دانشگاه ولایت ایرانشهر

چکیده

داستان برآمدن و برافتادن ضحاک تازی در شاهنامۀ فردوسی، یکی از نقاط عطف داستان های اساطیری ایران است که با قیام کاوه و به قدرت رسیدن آفریدون می انجامد و طلیعۀ دورانی نو در روایات اساطیری و حماسی ایرانی است. ضحاک تحول یافتۀ نقشی اهریمنی در متون دینی است که در شاهنامه و روایات نزدیک به آن با صفت تازی بازیابی شده است. چگونگی پیدایش و قدرت یافتن ضحاک در شاهنامه، علاوه بر بحث نقل و روایت داستانی که در منابع کتبی و شفاهی فردوسی وجود داشته اند، مسائلی از تعلیم و انتقاد اجتماعی و ناگزیرهای بشری را مطرح می کند که که گویا شاهنامه قصد دارد به مخاطبانش این مسئله را گوشزد کند که عوامل مختلفی باعث شده اند که ضحاکی پیدا شود و مدت ها به حکمرانی ظالمانه اش ادامه دهد و این تنها، گناه ضحاک نیست که او تبهکار شده است و به تبهکاری ادامه می دهد. از میان رفتن ضحاک هم به عوامل مختلفی وابسته است و تنها به قیام کاوه ای وابسته نیست. این داستان در طول تاریخ ایران به نماد و الگویی بی نظیر برای مبارزات ایرانیان در مقابل ظلم و تباهی تبدیل شده است. این نوشتار با روش کتابخانه ای و توصیفی تحلیلی، به بررسی کی یاز جنبه های داستان ضحاک در شاهنامه و تحلیل محتوای آن می پردازد و قصد دارد، عوامل برآمدن و برافتادن این پادشاه منفور و برخی از حوادث ناشی از آن را در حماسۀ ملی ایران تبیین کند.

کلیدواژه ها

شاهنامه، داستان ضحاک، جمشید، قیام کاوه، فریدون

مقالات مرتبط جدید

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.