خاستگاه مفهوم «تهی» در اندیشة «کریستوفر الکساندر»
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: دوفصلنامه اندیشه معماری، دوره: 3، شماره: 6
- کد COI اختصاصی: JR_ATJIK-3-6_003
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 344
نویسندگان
پژوهشگر دکترای معماری ،گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران
استادیار، گروه معماری، دانشکده هنر و معماری، دانشگاه یزد، یزد، ایران.
استاد گروه معماری، دانشکده معماری و شهرسازی، دانشگاه شهید بهشتی، تهران، ایران.
چکیده
تهی مفهوم وسیعی است و در حوزه‌های گوناگون، از عرفان، فلسفه و متافیزیک تا علومی چون فیزیک، علم مواد، نجوم و نیز دانش و هنرهایی چون خوش‌نویسی، موسیقی و معماری حضور دارد. در حوزة معماری، تهی به معنای فضایی خالی‌ست که گنجایش بالقوه‌ای دارد، این گنجایش می‌تواند با در برگرفتن چیزها و انسان‌ها بالفعل شده و برای رفتارهای مختلف آنان استفاده گردد. از میان صاحب‌نظرانِ این حوزه، کریستوفر الکساندر به این مفهوم توجه خاص داشته و آن را در ابعادی وسیع‌تر مطمح نظر قرار داده است. واکاوی بستر نظرات وی نشان می‌دهد تهی در قالب سه مفهومِ منتسب، که به طور مستقیم (مفاهیم تهی‌عظیم و تهی) و یا به طور غیرمستقیم و ضمنی (مفهوم تهی‌وارگی) بدان‌ها پرداخته شده است، در این بستر حضور دارد؛ این مفاهیم را می‌توان با تعمق در مضامین و ویژگی‌هایشان در دو دستة غیرکالبدی (تهی‌عظیم و تهی‌وارگی) و کالبدی (تهی) جای داد. این مقاله می‌کوشد، با توجه به وسعت و عمق این مفاهیم و برای شناخت کامل آنان در اندیشة الکساندر، در بستر اندیشة وی متوقف نشده و به شناسایی خاستگاه و موطن اصلی این مفاهیم بپردازد. هدف اصلی این مقاله آن است که با شناسایی خاستگاه اندیشة الکساندر در باب مفهوم تهی، سرچشمة این اندیشه را روشن کرده و مشخص کند وی برای تبیین حاق این مفهوم وام‌دار کدام حوزه‌هاست و نسبت آن حوزه‌ها با لایه‌های مختلف این مفهوم در اندیشة وی چگونه است. نتایج این تحقیق نشان می‌دهد خاستگاه اندیشة الکساندر در باب تهی به دلیل ارجاعات الکساندر و ویژگی‌های مشترک، بیش از هر چیز در حوزة ادیان و عرفان خاصه در شرق و نیز حوزة علوم، خاصه، فیزیک جدید است. در این میان سیطرة ادیان و عرفان بر اندیشة وی در باب تهی بیشتر است و جوهرة اصلی این مفهوم را در اندیشة الکساندر تشکیل می‌دهد، درعین‌حال یافته‌های علم فیزیک وجه تجربی و علمی، به نظرات وی در باب این مفهوم می‌دهند. در واقع الکساندر برای تبیین مفهوم تهی که مفهومی پیچیده و واجد مراتبِ گوناگونِ متافیزیکی و فیزیکی است از این دو حوزه با همین مضامین بهره می‌برد تا تمامی ابعاد و وجوه آن مفهوم را مطمح نظر قرار دهد اما آن‌چه در نهایت ارائه می‌دهد نه به طور کامل متافیزیکی و نه تماماً فیزیکی است بلکه اندیشه‌ای‌ست تغذیه‌شده و مُزدوج از ادیان و عرفان شرقی و فیزیک جدید اما سکنی گرفته در وجود الکساندر و بسط یافته شده توسط وی به مثابه یک معمار.کلیدواژه ها
تهی, تهی‌وارگی, تهی عظیم, کریستوفر الکساندر, معماریاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.