گونه شناسی "کلیددان" مشبک آستان قدس رضوی بر پایه مطالعه تطبیقی آن با نمونه‌های مشابه
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه مطالعات فرهنگی اجتماعی خراسان، دوره: 15، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_FARKH-15-2_002
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 486
نویسندگان
دانشجوی کارشناسی ارشد هنر اسلامی، دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان
استادیار گروه کتابت و نگارگری دانشکده صنایع دستی دانشگاه هنر اصفهان
دانش آموخته کارشناسی ارشد پژوهش هنر /مربی گروه کتابت و نگارگری دانشکده صنایع دستی، دانشگاه هنر اصفهان
چکیده
مشبک فلز از شیوه‌های فلزکاری دوران صفوی است و یکی از آثار شاخص آن، قلمدان فولادی منحصر بهفردی است که تحت عنوان "کلیددان" در موزه آستان قدس رضوی در مشهد نگهداری میشود. با توجه به مطالعات بصری اولیه و شباهت ظاهری این اثر نفیس با سایر قلمدان‌های دوره اسلامی، این پژوهش صورت پذیرفتهاست تاویژگی‌های بصری و ساختاری این اثر مورد تحلیل و تطبیق قرا گیرد. از اینرو، هدف این پژوهش علاوه بر تحلیل بصری، مطالعه تطبیقی طرح و نقش آن با چند نمونه شاخص از قلمدان‌های اسلامی ایرانی است. بدین منظور، پژوهش حاضر به این پرسش پاسخ خواهد داد که وجوه اشتراک وافتراق نقوش قلمدان محفوظ در موزه آستان قدس رضوی با سایر قلمدان‌های فلزی دوره اسلامی تا دوره صفوی چیست؟ در پژوهش بنیادی پیش رو که با روش تطبیقی انجام شده و جمعآوری اطلاعات به صورت مطالعات کتابخانهای، بررسی منابع اینترنتی و استناد به آرشیو تصاویر موزه آستان قدس رضوی، صورت پذیرفته؛ این اثر با 12 قلمدان فلزی اسلامی ایرانی تا دوره صفوی، از لحاظ فرم و نقش مورد مطالعه و تطبیق قرار گرفتهاست. نتایج بهدستآمده حاکی از آن است که نقوش مورد استفاده در این آثار در 5 گروه قابل دستهبندی هستند: نقوش گیاهی (اسلیمی و ختایی)، نقوش حیوانی، نقوش نوشتاری، نقوش انسانی و نقوش هندسی. همچنین، نتایج بیانگر آن است که در قلمدان‌های فلزی ازنقوش نوشتاری و اسلیمی بیشتر از نقوش دیگر استفاده شدهاست. نمونه مورد مطالعه نیز مانند سایر قلمدانها دارای تزیینات اسلیمی و نوشتاری است. وجه تمایز این اثر با سایر قلمدانها استفاده از نقوش ختایی و همچنین استفاده از قلم خوشنویسی نستعلیق در آن است که در دیگر قلمدانها چنین نقوشی به چشم نمیخورد.کلیدواژه ها
فلزکاری صفوی, مشبک فلز, کلیددان, قلمدان, آستان قدس رضویاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.