ارزیابی مکانی-زمانی داده‌های تبخیر-تعرق ‌واقعی پایگاه‌های جهانی در حوزه آبخیز سد کرخه

  • سال انتشار: 1399
  • محل انتشار: فصلنامه مهندسی و مدیریت آبخیز، دوره: 12، شماره: 4
  • کد COI اختصاصی: JR_JWEM-12-4_012
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 428
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

جلال یاراحمدی

دانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

سید مجید میرلطیفی

دانشیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

علی شمسالدینی

استادیار، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

مجید دلاور

استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران

چکیده

تبخیر-تعرق به‌عنوان یکی از مؤلفه‌های بیلان آب، نقش مهمی در توزیع مکانی و زمانی آب در دسترس دارد. به­دلیل محدودیت‌های اندازه‌گیری زمینی تبخیر-تعرق‌ واقعی در مقیاس حوضه، روش‌های مختلفی مبتنی بر اطلاعات سنجش از دور و مدل­های هیدرولوژیکی برای برآورد این مؤلفه بیلان آب توسعه یافته است. هدف از این پژوهش، ارزیابی میزان دقت داده‌های تبخیر-تعرق واقعی مدل­های پایگاه جهانی MOD16،MYD16  وSSEBOP  برای مقیاس‌های زمانی ماهانه و فصلی در اراضی با کاربری مختلف در شرایط سال‌های تر، خشک و نرمال در سطح حوضه بزرگ سد کرخه است. برای این منظور، ابتدا مدل هیدرلوژیکی SWAT بر مبنای اطلاعات جریان پایه و آبدهی ایستگاه‌های هیدرومتری و تغییرات حجم آبخوان‌های واقع در سطح حوضه کرخه واسنجی و اعتبارسنجی شد. پس از اطمینان از دقت عملکرد مدل، در برآورد مؤلفه‌های بیلان آب در سطح حوضه مورد مطالعه، از مقادیر تبخیر-تعرق واقعی شبیه‌سازی شده این مدل برای ارزیابی زمانی-مکانی دقت داده‌های تبخیر-تعرق واقعی مدل­های پایگاه‌های جهانی بهره گرفته شد. نتایج نشان داد که هر سه مدل، مقادیر تبخیر-تعرق واقعی برآورد شده را با اختلاف معنی‌داری نسبت به نتایج مدل SWAT کمتر برآورد می‌کنند. به‌طوری­ که مقادیر RMSE و MBE به­ترتیب از 15 تا 74/21 و 93/15- تا 19/8- میلی‌متر در مقیاس ماهانه و از 17/40 تا 32/59 و 74/47- تا 36/19- میلی‌متر در مقیاس فصلی در سطح حوضه متغیر بود. هم‌خوانی بین نتایج داده‌های تبخیر-تعرق واقعی مدل­های پایگاه‌های جهانی با مقادیر شبیه‌سازی شده مدل SWAT در سال کم بارش در مقایسه با سال‌های پر بارش و نرمال کمتر است. اگر چه نتایج مدل SSEBOP دارای خطای کمتری در مقایسه با مقادیر خروجی مدل SWAT بود، اما روند تغییرات زمانی تبخیر-تعرق واقعی مدل­های MOD16 و MYD16، هم­خوانی بیشتری با سری ‌زمانی داده‌های مدلSWAT داشت. همچنین نتایج نشان داد، در زیرحوضه‌های با کاربری غالب کشاورزی، مدل SSEBOP و در زیرحوضه‌های با کاربری جنگل و مرتع، مدل­های MYD16 و MOD16 از خطای کمتری، برخوردار هستند.

کلیدواژه ها

بیلان آب, MOD16, MYD16, SSEBOP, SWAT

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.