ارزیابی ارتباط بین تاب آوری منطقهای و آسیبپذیری محیطی در منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه با استفاده از GIS
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه جغرافیا و برنامه ریزی، دوره: 24، شماره: 72
- کد COI اختصاصی: JR_GEOP-24-72_014
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 315
نویسندگان
دانشیار دانشگاه تبریز
چکیده
تبیین تاب آوری در برابر تهدیدات، در واقع شناخت نحوه تأثیرگذاری ظرفیتهای اجتماعی، اقتصادی، نهادی، سیاسی و اجرایی در افزایش تاب آوری و شناسایی ابعاد مختلف تابآوری در جوامع انسانی است. در این میان نوع نگرش به مقوله تابآوری و نحوه تحلیل آن، از یک طرف در چگونگی شناخت تابآوری وضع موجود و علل آن نقش کلیدی دارد و از طرف دیگر در کاربست سیاستها و اقدامات کاهش خطر میتواند نقش اساسی داشته باشد. در این مطالعه منطقه کرانه شرقی دریاچه ارومیه شامل 8 شهرستان آذرشهر، اسکو، بناب، تبریز، شبستر، عجب شیر، مراغه و ملکان به عنوان محدوده مطالعاتی به منظور تدوین طرح تاب آوری منطقهای انتخاب گردید. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و ماهیت هدف آن در نظام برنامه ریزی محلی و توسعه روستایی، کاربردی است. با بررسی مبانی نظری، رویکردی بدیع با تلفیق روشهای کمی شاخص مبنا و GIS در تبیین ارتباط بین آسیبپذیری ناشی از مخاطرات محیطی و تابآوری منطقهای ارایه گردید. بر همین اساس دو شاخص آسیبپذیری محیطی (EVI) با کاربست 8 معیار تبیین کننده مخاطرات محیطی و شاخص کلی تابآوری منطقهای(RRI) با استفاده از 19 معیار در سه بعد اجتماعی، دسترسی به زیرساختها و همچنین بعد استحکام بنا در نواحی روستایی ارایه گردید. نتایج بدست آمده نشان داد که 62 درصد از مساحت محدوده مطالعاتی در وضعیت آسیبپذیری زیاد قرار گرفته است که الگوی توزیع فضایی آن عمدتاً در مرکز منطقه و در محدوده شهرستانهای آذرشهر، عجبشیر و اسکو است. در مقابل 43 درصد از مساحت منطقه دارای ظرفیت بالای تابآوری و 27 درصد از مساحت کل منطقه در وضعیت تابآوری پایین قرار گرفته است. علاوه بر این، در پهنههای شناسایی شده با ظرفیت پایین تاب آوری در مجموع 168 نقطه روستایی استقرار یافته است. از این تعداد، 7 کانون بزرگ روستایی با جمعیت بیش از 3500 نفر قرار دارند که مجموعاً 31081 نفر جمعیت دارند. با توجه به اهمیت منطقه مورد مطالعه در استان آذربایجانشرقی، ضرورت توجه به رویکرد تابآوری در نظام برنامهریزی محلی و همچنین ترویج رویههای ارتقاء تابآوری منطقهای بویژه در مناطق روستایی از ملاحظات و پیشنهادات اصلی پژوهش میباشد.کلیدواژه ها
تاب آوری, منطقه, کرانه, شرقی, دریاچه, ارومیهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.