واضح بخارایی و تبیین نقش وی در احیای سنت تذکرهنویسی ادبیِ فارسی در ماوراءالنهر
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه فنون ادبی، دوره: 12، شماره: 3
- کد COI اختصاصی: JR_LIAR-12-3_008
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 455
نویسندگان
دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
چکیده
تذکرهنویسی ادبی نخستینبار در زبان فارسی با لبابالالباب عوفی بخارایی در آغاز سدۀ هفتم هجری آغاز شد. پس از جدایی سیاسی ایران و ماوراءالنهر در سدۀ دهم، این سنت به حیات خود ادامه داد؛ اما در سدۀ دوازدهم و بیشتر سالهای سدۀ سیزدهم هیچ اثرِ مستقلی در این نوع ادبی در این منطقه تألیف نشد. قاری رحمتالله واضح بخارایی، از ایرانیتباران بخارا (1233-1311ق)، در سال 1288ق/1871م با تألیف تذکرۀ تحفةالاحباب فی تذکرةالاصحاب این ژانر ادبی را در ماوراءالنهر احیا کرد. مسئلۀ اصلی این پژوهش معرفی انتقادی تذکره، تذکرهنویس و طبقهبندی معیارهای تذکرهنویسی در نزد وی است. نگارنده برای یافتن پاسخ به پرسشهای نهفته در مسئلۀ پژوهش با استفاده از روشِ تحلیلی ـ انتقادی به معرفی واضح بخارایی و تذکرۀ وی پرداخت و در ادامه با انتخاب نه شاخص، مهمترین معیارهای تذکرهنویسی مؤلف را تحلیل کرد. این جستار اطلاعات پایهای دستاولی از زندگی و تذکرۀ واضح در اختیار پژوهشگران قرار میدهد، بهگونهای که میتوان از آن در تصحیح اطلاعات نادرست منابع تألیفشده در ایران و ماوراءالنهر بهره برد.کلیدواژه ها
تذکرهنویسی ادبی فارسی, تحفةالاحباب فی تذکرةالاصحاب, ماوراءالنهر, واضح بخاراییاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.