شواهدی بر غرق شدن پلاتفرم کربناته فارس در ژوراسیک، جنوب ایران
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: دوفصلنامه رسوب شناسی کاربردی، دوره: 8، شماره: 15
- کد COI اختصاصی: JR_PSJBA-8-15_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 255
نویسندگان
استادیار گروه زمین شناسی دانشگاه پیام نور، ایران
چکیده
مطالعه چیدمان رخساره‌ها و محیط رسوب‌گذاری توالی‌های ژوراسیک منطقۀ فارس، گویای تحولات مهمی در تاریخچۀ تکامل این قسمت از حوضهی رسوبی زاگرس از جمله خروج از آب تا غرق‌شدن پلاتفرم کربناته در آن دوره است. به‌منظور بررسی جنبه‌های مختلف این رویدادهای زمین‌شناسی، دو بُرش از نهشته‌سنگ‌های ژوراسیک در کوه گدون و میدان نفتی کوه‌سیاه از نظر رسوب‌شناسی، چینه‌نگاری و چاه‌نگاری مطالعه شدند. یافته‌های این تحقیق نشان داد که توالی رسوبی ژوراسیک زیرین منطقۀ فارس عمدتاً شامل سنگ‌های کربناته و شیل‌هایی است که در بخش داخلی یک رمپ هموکلینال نهشته شده است. این توالی به یک افق خاک آهکی (کالکریت) منتهی می‌شود که همزمان با ناپیوستگی آلنین و خروج پلاتفرم از آب تشکیل شده است. پیشروی دریا و برقراری دوباره پلاتفرم در اوایل ژوراسیک میانی منجر به پوشانده شدن سطح ناپیوستگی با کربنات‌های پیراکشندی، شیل‌های دریایی عمیق و سنگآهک‌های پلاژیک است. پوشانده شدن بدون واسطه نهشته‌های پلاتفرمی با رخساره‌های دریایی عمیق باژوسین، نشانه افزایش ناگهانی فضای رسوب‌گذاری و غرق‌شدن سکوی کربناته فارس است. چنین شرایطی، نتیجه عمیق‌شدن سریع حوضه ناشی از فرونشینی تکتونیکی همزمان با بالابودن سطح جهانی آب دریاها در باژوسین است. در این زمان، تغییر محیطی بارزی در حوضه زاگرس روی داد که طی آن پلاتفرم وسیع و پیوسته (اپیریک) ژوراسیک پیشین از هم تفکیک و سامانه رسوبی تازه‌ای ایجاد شد. این سامانه متشکل از دریاهای عمیق و پلاتفرم‌های کربناته در بین آنها بود و توسعه بیشتر دریاهای باز را نشان می‌دهد. تشابه محیطرسوبی نهشته‌های باژوسین در فارس و حوضه گوتنیا (لرستان و شمال عراق) نشانه گسترش دریاهای عمیق در بیشتر مناطق زاگرس است. با این اوصاف، غرق‌شدن پلاتفرم کربناته ژوراسیک یک رویداد فراگیر و نقطه عطف در تاریخ رسوب‌گذاری و تکامل ساختاری زاگرس است که رژیم رسوبی پس از آن کاملاً متفاوت شده است.کلیدواژه ها
غرق‌شدن پلاتفرم, ژوراسیک, منطقۀ فارس, حوضۀ زاگرساطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.