رهیافتی انتقادی در نسخه‌شناسی کتاب مصباح الشریعۀ و مفتاح الحقیقۀ

  • سال انتشار: 1398
  • محل انتشار: پژوهشنامه انتقادی متون و برنامه های علوم انسانی، دوره: 19، شماره: 1
  • کد COI اختصاصی: JR_IHCS-19-1_012
  • زبان مقاله: فارسی
  • تعداد مشاهده: 425
دانلود فایل این مقاله

نویسندگان

علی اصغر محمدی

دکترای علوم قرآن و حدیث، استادیار (مدعو) دانشگاه علامه طباطبایی

کاوس روحی برندق

دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشگاه تربیت مدرس

چکیده

مصباح الشریعة و مفتاح الحقیقة کتابی است با مضمون اخلاقی و عرفانی و منسوب به امام‌ صادق (ع) که در برهه‌های مختلف تاریخی موردتوجه عرفا و صوفیان بوده است و برخی صوفیان شروحی بر آن نگاشته‌اند. سبک نگارش کتاب نیز ازجهت چینش باب‌ها و محتوا بسیار شبیه به آثار صوفیانه است. درستی انتساب این کتاب به امام‌ صادق (ع) همواره میان دانشمندان چالش‌برانگیز بوده است. بررسی بهانه‌ها و دستاویزهای مخالفان و موافقان نشان می‌دهد این دلایل در موارد مهمی برپایۀ بخش‌هایی از این کتاب است که به‌هیچ‌روی از بخش‌های اصیل آن نبوده و بعدها به آن افزوده ‌شده است و یا بوده و نادیده انگاشته شده است. این موضوع مهم ارزشِ پرداختن به نسخه‌های خطی این کتاب را دوچندان می‌کند. ازطرف‌دیگر، بررسی نسخه‌های خطی آگاهی‌های ارزش‌مندی را دربارۀ تاریخ پیدایش این کتاب به‌دست می‌دهد. نسخه‌های خطی این کتاب دارای چندگانگی‌های فراوانی است که کم‌تر در کتاب دیگری یافت می‌شود. چشم‌گیرترین اختلاف‌های موجود در این نسخه‌ها به اختلاف در مقدمه، تعداد ابواب، محتوای کتاب، و اختلاف در بخش پایانی کتاب ‌بازمی‌گردد که باید بررسی شوند.

کلیدواژه ها

مصباح الشریعة, امام صادق, نسخه‌های خطی, آمبروزیانا

اطلاعات بیشتر در مورد COI

COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.

کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.