تصویرکودک در نمایشنامه‌های دهه چهل بهرام بیضایی
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: مجله ادبیات پارسی معاصر، دوره: 10، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_PARSI-10-1_016
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 539
نویسندگان
دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان (نویسنده مسوول)
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
استاد و عضو فرهنگستان زبان و ادب فارسی
دانشیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه هرمزگان
چکیده
مفهوم کودکی و نمایشنامه‌نویسی در ایران، به مفهوم غربی آن، محصول شرایط نوین اجتماعی است که از عصر مشروطه آغاز شد. این روند، در دهة چهل به اوج بالندگی و شکوفایی و تغییر رسید. پیوستگی و دگرگونی انگارۀ کودکی و نمایشنامه را در آثار نمایشنامه‌نویسان جریان سازی همچون بهرام بیضایی می‌توان مشاهده کرد. در این نوشتار، تصویر و انگاره کودکی، در نمایشنامه‌های دهۀ چهل وی، که کودک در آن حضور دارد، به روش تحلیل کیفی محتوا، با رویکردی مبتنی بر نظریههای جامعهشناسی کودکی بررسی شد. از میان این آثار، فقط در شش نمایشنامه، حضور و تصویر کودک دیده شد. این نمایشنامهها عبارتند از: عروسکها، غروب در دیاری غریب، قصۀ ماه پنهان(یا سه نمایشنامه عروسکی)، سلطان مار، ساحل نجات و گمشدگان. بر اساس نتایج به دست آمده، در سه نمایشنامۀ عروسکی؛ عروسکها، غروب در دیاری غریب، قصۀ ماه پنهان، سیر تدریجی هویت‌بخشی به کودک را می‌توان مشاهده کرد. در نمایشنامۀ سلطان مار، بیضایی، فارغ از نگاهی متأثر از دوآلیتۀ اساطیری و پیش جامعه‌شناختی، کودک را آمیخته‌ای از نیکی و شر می‌داند. در ساحل نجات او، دختر- طبیعت را همزاد و همسان می‌داند و نشان می‌دهد چگونه کودک و طبیعت در نقطه‌ای یگانه می‌شوند. روند تغییر و به گونه‌ای تکاملِ تصویر کودک را، در نمایشنامۀ گمشدگان می‌توان دید. کودک در این نمایشنامه، در سیری تدریجی، به شورش‌گر و عصیان‌گری تبدیل می‌شود که در برابر استیلاء بزرگسالان می‌ایستد و چرخۀ ستم‌پذیری را می‌شکند. به جز این تصاویر اصلی، درآثار نمایشی بیضایی، گاه کودک همچون شیء است و حضوری تزئینی دارد.کلیدواژه ها
بهرام بیضایی, تصویر کودک, مفهوم کودکی, نمایشنامهاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.