برات‌های تجارتی عصر قاجار (بررسی تاریخی و سندشناسی)
- سال انتشار: 1398
- محل انتشار: پژوهش نامه تاریخ اجتماعی و اقتصادی، دوره: 8، شماره: 1
- کد COI اختصاصی: JR_JSEH-8-1_008
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 332
نویسندگان
دانشجوی دکتری تاریخ /پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی و کارشناس اسناد تاریخی سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران.
کارشناس ارشد مطالعات اسناد و مدارک آرشیو / دانشگاه تهران
چکیده
برات تجارتی مهمترین و پرکاربردترین ابزار مالی در مناسبات اقتصادی عصر قاجار بود. بر اساس شواهد تاریخی، در این بازۀ زمانی، بخش عظیمی از معاملات و مبادلات داخلی و خارجی ایران با استفاده از برات تجارتی انجام می‌گرفت. از سویی دیگر، این سند تنها کارکرد تجاری نداشت، بلکه حکومت برای اموری چون تسویه حساب‌های مالیاتی، پرداخت بدهی‌ها و خرید اجناس از خارج کشور از آن استفاده می‌کرد. با وجود تاسیس بانک‌های شاهی و استقراضی و نیز چاپ اسکناس به سبک غرب، استفاده از برات در مناسبات اقتصادی تا پایان عصر قاجار به صورت قابل‌توجهی ادامه یافت. اما برات تجارتی چه نوع سندی است و یک پژوهشگر چگونه می‌تواند آن را از بین انبوه اسناد تجاری شناسایی کند؟ چه عواملی باعث شد برات تجارتی به مهمترین ابزار مالی در مبادلات تجاری عصر قاجار تبدیل شود؟ این پژوهش، سعی دارد با روش توصیفی- تحلیلی و با بررسی منابع کتابخانه‌ای و اسناد آرشیوی و بیش از 200 برات تجارتی به این پرسش‌ها پاسخ دهد. یافته‌های این پژوهش نشان می‌دهد که برات‌های تجارتی از نظر ظاهری دارای ساختار ویژه‌ای هستند که آنها را از دیگر اسناد متمایز می‌کند. از نظر محتوایی، این سند اطلاعات ارزشمندی از سازوکار نظام پرداخت براتی رایج در میان تجار و صرفان را در اختیار پژوهشگران تاریخ اقتصادی قرار می‌دهد. از سویی دیگر، نبود امنیت در راه‌ها، کمبود مسکوکات، حمل و نقل آسان، رایج نبودن اسکناس و عدم اعتماد به بانک‌ها از عوامل اصلی استفاده گسترده از برات تجارتی در عصر قاجار بود.کلیدواژه ها
اسناد تاریخی, برات تجارتی, تاریخ اقتصادی, سندشناسی, تجار و تجارتاطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.