تهیه ضوابط مکان یابی و الگوی معماری و ساخت و مرمت و زیباسازی مساجد
عنوان مقاله: تهیه ضوابط مکان یابی و الگوی معماری و ساخت و مرمت و زیباسازی مساجد
شناسه ملی مقاله: R-1048600
منتشر شده در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در سال 1382
شناسه ملی مقاله: R-1048600
منتشر شده در مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در سال 1382
مشخصات نویسندگان مقاله:
اکبر حاجی ابراهیم زرگر
خلاصه مقاله:
اکبر حاجی ابراهیم زرگر
طراحی مسجد از زمره طرحهای سهل و ممتنع معماری محسوب میشود. سهل از آن بابت که فاقد ارتباطات فضایی پیچیده است و ممتنع به دلیل آنکه پاسخگویی به زیبایی محسوس و معقول آن تعمق بسیار طلب کرده و تفحص در حوزههای مختلف علوم و معارف را ضروری میسازد. نسل امروزی مسجد را عرصه کارهای متفاوت میبینید؛ از محل برگزاری عزا تا کتابخانه، از مرکز آموزش کامپیوتر و ورزشهای رزمی تا صندوقهای قرضالحسنه و غیره، همه در عرصه مسجد جای گرفتهاند و در مواردی هم فراموش میشود که همه این استفادهها، فرع بر مهمترین عملکرد مسجد، یعنی فراهم آوردن بستر مناسب نماز، خصوصاً نماز جماعت است. بنابراین یکی از مسائل با اهمیت، توجه به جایگاه و نقش مسجد در طول تاریخ است، تا بدین وسیله با شناخت عملکردهای گوناگون مسجد در گذر زمان، با توجه به ویژگیهای هر دوره تاریخی به یک جمعبندی کلی در مورد نقش و عملکردی که مسجد باید در دوران حاضر داشته باشد برسیم. البته پاسخ به این مساله و تعیین نقش مسجد در حال حاضر در تخصص و بر عهده معماران نیست، بلکه باید فقها و کسانی که مرجعیت دینی و اجتماعی دارند در این زمینه تصمیمگیری کنند، اما از آنجا که گاهی برنامهریزی فیزیکی طرح از سوی کارفرما به معماران محول میشود، ضروری است که معماران با این مقوله آشنایی داشته باشند. همچنین آشنایی با سیر تحول مکانیابی مساجد در شهرهایایران و نقش مسجد در شکلگیری و تحول بافتشهری در دورههای مختلف تاریخی، نهایتاً به توصیههای کلی برای مکانیابی مسجد در بافتشهری امروز منتهی میشود. اهداف پژوهش: الف- با توجه به ماهیت اسلام و لزوم معرفی همهجانبه آن و به منظور ترویج امر بنیادی اقامه نماز، خصوصاً نمازجماعت و همچنین از آنجا که با اهمیتترین وجه کاربردی مسجد در درجه اول، محلی برای عبادت و سپس به عنوان پایگاهی جهت وحدت مسلمین و نمایش روح یکپارچگی و نیز به عنوان پایگاه جهاد فکری و تعلیم معارفاسلامی بودهاست، طرح و اجرای مساجد با کیفیت معماری مناسب و یا اصلاح مساجد موجود در جهت ترغیب شرکت نمازگزاران در برنامه اقامه نماز و سایر مراسم عبادی از اهمیت زیادی برخورداراست. ب- در حالی که ما در کشور، میراث غنی هزار و چهارصد سال مسجدسازی داشتهایم، متاسفانه در دهههای اخیر، این سنت مقدس مخدوش شده، به طوری که نمونههای قابل توجه بسیار نادر است و مصادیق کمارزش و گاه غیر قابل دفاع در مساجدی که جدیداً احداث شدهاند کم نیست. ج- در برخی از نمونههای خصوصاً متاخر، مصادیقی وجود دارند که گواه بیاطلاعی طراح و معمار طرح از بعضی از مقدمات ظاهراً بدیهی و به اصطلاح محکمات طرح مسجد میباشند و لازم است در این زمینه تلاش شود. د- با تدوین توصیههایی جهت طراحی مساجد، معماریهای مناسبی برای سنجش و ارزیابی طرحها و ساختمانهای موجود مسجد و احیاناً اصلاح آنها نیز در دست اجرا قرار خواهد گرفت، چرا که ملاکهای تعیینشده، جهت طراحی مساجد در قوانین شهرداری، بسیار ناچیز است و نمیتواند جوابگوی نیاز واقعی مهندسان و طراحان باشد. نتایج و دستاوردها: دستاورد این پژوهش کتابی با عنوان «راهنمای معماری مسجد» بوده است که بر اساس مطالعات انجامشده در این پژوهش تدوین شده است. همچنین نتایج این پژوهش، در طرح تحقیقاتی دیگری با عنوان «تهیه و تدوین اصول و معیارهای طراحی مساجد درون شهری» مورد استفاده قرار گرفته است.
کلمات کلیدی: ایوان , تزئینات , خصوصیات کالبدی , رواق , شبستان , صحن , ضوابط , ضوابط مکان یابی , مساجد میان راهی , مسجد , معماری
صفحه اختصاصی مقاله و دریافت فایل کامل: https://civilica.com/doc/1048600/