شناسایی گنبدهای نمکی منطقه راور، استان کرمان با استفاده از روش پلاریمتری راداری تصاویر Palsar و تحلیل تصاویر چندطیفی Sentinel 2 و Aster
- سال انتشار: 1399
- محل انتشار: فصلنامه سنجش از دور و سامانه اطلاعات جغرافیایی در منابع طبیعی، دوره: 11، شماره: 2
- کد COI اختصاصی: JR_GIRS-11-2_005
- زبان مقاله: فارسی
- تعداد مشاهده: 1252
نویسندگان
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران
استادیار گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان، کرمان، ایران
دانشجوی کارشناسی ارشد مخاطرات محیطی، گروه جغرافیا و برنامه ریزی شهری، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه شهید باهنرکرمان،
چکیده
پیشینه و هدف گنبدهای نمکی یکی از جالبترین پدیده های ژئومورفیک است که علاوه بر جاذبه های گردشگری، دارای منابع معدنی مختلف بوده و میتواند در مواردی نقش یک عامل ذخیره کننده نفتی و تله نفتی عمل کند، شناسایی آن ها بسیار با اهمیت است. کشور ایران از نظر نهشته های تبخیری بسیار غنی است و همچنین فراوانی منحصر بفردی از گنبدهای نمکی رخنمون شده را نشان می دهد. بیشترین گنبدهای نمک شناخته شده در جنوب زاگرس و ناحیه خلیج فارس پراکنده اند. ولی در مناطق دیگر ایران نیز گزارش شده اند، از جمله کویر بزرگ، گرمسار، قم و منطقه راور. تاکنون بر روی گنبدهای نمکی منطقه راور مطالعه ویژه ای صورت نگرفته است. به طوری که تنها به وجود چندین گنبد در بخش شمال و شرق راور اشاره شده است، بدون اینکه حتی موقعیت آن ها بر روی نقشه ای مشخص شده باشد. بنابراین ضرورت مطالعه بیشتر این منطقه مشخص می شود. هدف اصلی این تحقیق، شناسایی گنبدهای نمکی رخنمون یافته در محدوده شهرستان راور، استان کرمان با استفاده از روش های نوین سنجش از دور و استفاده از تصاویر راداری و چند طیفی است. مواد و روش ها روش های مختلفی برای پردازش تصاویر چند طیفی وجود دارد، که از مهمترین آن ها می توان به روش تحلیل مولفه های اصلی و ترکیب رنگی کاذب اشاره کرد که در ادامه به نحوه استفاده از این روش ها در پژوهش حاضر اشاره می شود. برای تهیه ترکیب رنگی کاذب از باندهای حرارتی سنجنده Aster استفاده شد، به طوریکه با قرار دادن باندهای 12، 11 و 13 به ترتیب درکانال های قرمز، سبز و آبی، کانی های مذکور بارزسازی شدند. مطالعات انجام گرفته در زمینه استفاده از تکنیک تحلیل مولفه های اصلی برای تصاویر ماهوارهای سنتینل 2 در شناسایی شوری خاک و سنگ، نشان می دهد که ترکیب رنگی کاذب PC7، PC6 و PC2 به ترتیب در کانال های قرمز، سبز و آبی بدین منظور بسیار مناسب است، که در این پژوهش نیز به همبن صورت عمل شد. نتایج و بحث با انجام تصحیحات اتمسفری بر روی تصاویر چند طیفی سنتینل 2، تحلیل مولفه های اصلی بر روی آن صورت پذیرفت که در نتیجه آن، تصویر مربوطه به 12 مولفه تقسیم شد. با استفاده از سه مولفه اصلی 2، 6 و 7 اقدام به تهیه ترکیب رنگی کاذب گردید. نتایج نشان می دهد که واحدهای سنگی مختلف با رنگ های متفاوتی بارزسازی شده اند. در این بین با توجه به مطالعات قبلی و با بررسی رنگ های مختلف و مقایسه و تطبیق آن با نقشه زمین شناسی منطقه مورد مطالعه، مشخص شد که رنگ صورتی روشن نشانگر واحدهای نمک دار در منطقه مورد مطالعه می باشد که این موضوع با انجام مطالعات میدانی به اثبات رسید. قابل ذکر است که محدوده های صورتی رنگ علاوه بر تعیین گنبدهای نمکی، نمک های ثانویه ناشی از هوازدگی و فرسایش این گنبدها را نیز نشان می دهد. از آنجایی که ترکیب گنبدهای نمکی رخنمون یافته در حوزه نمکی راور متفاوت هستند، به طوری که در یکسری از این گنبدها کانی های نمکی و پلی هالیت غالب بوده و در بعضی دیگر کانی های سولفاته به مانند ژیپس و کانی های کربناته مانند انیدریت کانی غالب را تشکیل می دهند، بر حسب ویژگی ها و رفتار طیفی کانی های غالب هر گروه می توان از تصاویر مختلف ماهواره ای جهت بارزسازی آنها استفاده کرد. بر این اساس از تصاویر Aster نیز استفاده شد، بنابراین با توجه به رفتار طیفی ویژه کانی های انیدریت و ژیپس در محدوده طیف حرارتی، می توان با قرار دادن باندهای 12، 11 و 13 به ترتیب درکانال های قرمز، سبز و آبی، ترکیب رنگی ویژه ای جهت شناخت گنبدهای نمکی ایجاد کرد. همانطور که در نتایج مشخص است گنبدهای نمکی دارای کانی غالب ژیپس و انیدریت با رنگ سفید روشن مشخص شده اند. با انجام تکنیک پلاریمتری راداری و اعمال شاخص CPR تصاویر مربوطه تهیه شد. از آنجاییکه قبلا نیز اشاره شد رنج دادههای مربوط به تصویر CPR ارتباط تنگاتنگی با نوع و رفتار طیفی سطوح مختلف دارد، به منظور تحلیل بهتر تصاویر رنج داده ها بین عدد صفر و 1 نرمال سازی شد. هر چه اعداد مذکور به عدد یک نزدیکتر شوند، زبری ناشی از فرسایش پذیری سطوح بیشتر خواهد بود. در نتیجه مناطقی که در تصویر به رنگ قرمز درآمده اند قاعدتا بسیار فرسایش پذیر هستند. نتیجه گیری نتایج حاصل از این پژوهش نشان می دهد که با استفاده از روش پلاریمتری راداری می توان کانی های تبخیری و گنبدهای نمکی را شناسایی کرد. در این تحقیق با اعمال شاخص CPR، گنبدهای نمکی با رنگ قرمز بارزسازی شدند. علاوه بر آن با توجه به رفتار طیفی ویژه کانی های انیدریت و ژیپس در محدوده طیف حرارتی، با ترکیب رنگی باندهای 12، 11 و 13 تصاویر ASTER گنبدهای نمکی به رنگ روشن مشخص شدند. همچنین با استفاده از سه مولفه اصلی 2، 6 و 7 تهیه شده از تصاویر سنتینل 2، واحدهای نمک دار موجود در منطقه مورد مطالعه مورد شناسایی قرار گرفتند. بر اساس نتایج به دست آمده تعداد 27 گنبد نمکی در محدوده مورد مطالعه شناسایی شد، که به مکانیزم و ساز و کار ساختاری معمول برای ایجاد گنبدهای نمکی همخوانی خوبی دارند، علاوه بر اینکه با انجام بازدیدهای میدانی صحت نتایج به اثبات رسید.کلیدواژه ها
گنبد نمکی, پلاریمتری راداری, تصاویر سنتینل-2, تصاویر استر, شهرستان راور کرماناطلاعات بیشتر در مورد COI
COI مخفف عبارت CIVILICA Object Identifier به معنی شناسه سیویلیکا برای اسناد است. COI کدی است که مطابق محل انتشار، به مقالات کنفرانسها و ژورنالهای داخل کشور به هنگام نمایه سازی بر روی پایگاه استنادی سیویلیکا اختصاص می یابد.
کد COI به مفهوم کد ملی اسناد نمایه شده در سیویلیکا است و کدی یکتا و ثابت است و به همین دلیل همواره قابلیت استناد و پیگیری دارد.