محدثه دوستی - دانشجوی زیست شناسی سلولی و مولکولی، موسسه آموزش عالی آل طه، تهران، ایران
سهامه محبی - استادیار، گروه بیوتکنولوژی، موسسه آموزش عالی آل طه، تهران، ایران

گلیوبلاستوما کشنده ترین تومور مغزی است که با رشد سریع، تهاجم توسط مهاجرت سلولی و تخریب ماتریکس خارج سلولی مشخص میشود. درمان فعلی آن جراحی، رادیوتراپی و شیمی درمانی همزمان است. اخیرا تجویز دارو به عنوان یک مسیر جایگزین غیر تهاجمی پیشنهاد شده است. مهمترین مانع در دارورسانی سد خونی-مغزی می باشد. با دارورسانی از طریق بینی می توان blood-brain barrier (BBB) را دور زده و عوارض جانبی سیستمیک را کاهش میدهیم. برای نیل به این هدف، درک مکانیسم های انتقال ترکیبات، آناتومی، سیستم عصبی و پاتوفیزیولوژی بیماری ضروری است.مخاط بویایی نسبتا دارای نشتی است و امکان دارورسانی از بینی به مغز را فراهم می آورد. دارو با استفاده از دو مکانیسم داخل و خارج سلولی به سمت لامینا پروپریا حرکت میکند، هنگامی که در لامینا پروپریا قرار گرفت، مواد از کانالهای پرینئورال و از صفحه cribriform عبور کرده و وارد CSF لپ بویایی می شود.به دلیل محدودیت های مخاطی، تخریب آنزیمی، مساحت سطح محدود مخاط بینی و... به تازگی استفاده از نانوذرات مورد توجه قرار گرفته است. دارورسانی با نانوذرات پایداری فیزیکوشیمیایی دارو را بهبود بخشیده و دسترسی بیولوژیکی را افزایش میدهد.استفاده از نانوذرات برای افزایش مستقیم دارورسانی از حفره بینی به مغز پتانسیل بالایی را نشان می دهد. به دلیل قطر کوچک نانوذرات و خصوصیات دیگر آن بسیاری از مشکلات انتقال دارو از بینی به مغز بر طرف شده و انتشار آن حدود %70 افزایش مییابد. همچنین میتوان سطح نانوذرات را با لیگاندهای ویژه جهت دارورسانی هدفمند پوشاند.

گلیوبلاستوما، نانوذرات، دارو رسانی، سد خونی-مغزی