مهین بابایی ملو - کارشناسی ارشددانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، مشهد
جواد عباسی - دانشیاردانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، مشهد، ایران.
مصطفی گوهری فخرآباد - استادیار دانشگاه فردوسی مشهد، خراسان رضوی، مشهد، ایران

دوران حدودا چهل ساله لشکرکشی­های مغولان به ایران و سرزمین های همجوار آن یکی از دوران های پرحادثه تاریخ است و به همین جهت توجه جدی مورخان را به خود جلب نمود. آنان افزون بر شرح این لشکرکشی­ها کوشیده اند سال شمار و زمان این لشکرکشی ها را نیز ثبت ­کنند. با این حال، گزارش های آن­ها در این مورد یعنی زمان وقوع رویدادهای مرتبط با لشکرکشی ها با اختلافاتی گاه قابل توجه همراه بوده­ است. بر اساس چنین فرضی پژوهش حاضر می کوشد تا با روش کتابخانه ای و رویکرد توصیفی­ تحلیلی به مقایسه گزارش های منابع تاریخی نوشته­ شده در ایران، عراق و مملوک (مصر و شام)، در خصوص گاه­شمار لشکرکشی­های مغولان بپردازد و به این پرسش که چه اختلافات و تشابهاتی در ثبت گاه­شمار این لشکرکشی­ها مشاهده می­شود، پاسخ دهد. از مطالعه و مقایسه گزارش های این منابع چنین برمی آید که در دوره لشکرکشی­های چنگیزخان (616-621 ق) مورخان ایرانی نسبت به مورخان ساکن در عراق و قلمرو مملوکان نقش پر رنگ تری ایفا نموده اند و در دوره لشکرکشی­های پس از چنگیزخان تا لشکرکشی هولاکو (624-651 ق) نقش تاریخ نگاران عراق بارزتر بوده و در نهایت در دوره لشکرکشی­ های هولاکو (651-658 ق) وقایع­نگاران مملوک نقش مهمی در ثبت زمان این لشکرکشی­ها داشته اند.  

گاه­ شمار, لشکرکشی­ های مغولان, منابع تاریخی, ایران, عراق, مملوک