اشکان ملکشاهی - دانشجو
عبداله درزی نفت چالی - گروه مهندسی آب دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری، ساری
بهروز محسنی - هیات علمی دانشگاه یام نور

مدیریت صحیح آب در مزارع کشاورزی، تا حد زیادی به برآورد مناسب تبخیر- تعرق به­عنوان جزیی اساسی از چرخه هیدرولوژیکی، بستگی دارد. اگرچه روش فایو- پنمن- مانتیث توانایی تخمین تبخیر- تعرق مرجع را با دقت مناسب دارد، ولی به­دلیل پیچیدگی بیشتر آن، استفاده از روش­های ساده­تر در فرایندهای برنامه­ریزی و مدل­سازی اولویت دارد. در مطالعه حاضر، با استفاده از داده­های هواشناسی ایستگاه دشت­ناز ساری، قابلیت 14 روش برای برآورد مقادیر روزانه، ماهانه و فصلی تبخیر- تعرق مرجع ارزیابی شد. این روش­ها شامل، سه روش دما محور، چهار روش تابش ­محور، سه روش تبخیر محور و چهار روش ترکیبی بودند. کارایی هر روش با استفاده از آماره­های ضریب تعیین (R2)، جذر میانگین مربعات خطا (RMSE)، درصد خطا (PE) و انحراف میانگین مطلق (MAD) ارزیابی شد. بررسی­ها نشان داد که معادلات تابش محور نسبت به سایر روش­ها کارایی بهتری در برآورد تبخیر- تعرق مرجع داشتند. معادلات فایو- 24 تابشی (با R2=0.9 و mm/day RMSE=0.31)، ایرماک (با R2=0.97 و mm/day RMSE=0.15) و بلانی- کریدل (با R2=0.93 و mm/day RMSE=0.38) بهترین روش­ها بودند. دو روش ایرماک و ریتچی بیشترین دقت را در فصول پاییز و زمستان داشتند.. در فصل بهار استفاده از معادله فایو- 24 پن با میانگین خطای 5/0 میلی­متر (در مقایسه با مدل فایو- پنمن- مانتیث) و در فصل تابستان معادله روهور با میانگین خطای 8/6 میلی­متر توصیه می­شود. براساس نتایج، روش­های ایرماک، فایو- 24- تابشی، ریتچی، پریستلی- تیلور و بلانی- کریدل به­ترتیب پنج روش برتر در منطقه مطالعه بودند.

چرخه هیدرولوژیکی, دشت ناز, مدلسازی, معادلات تابش محور, نیاز آبیاری