تاثیر تباین فضایی ورودی مساجد در تجلی ذکر (نمونه موردی : مساجد منتخب دوره اسلامی )

یکی از وجوه مهم در معماری رابطه انسان با محیط مصنوع است . در تحقیقات بسیاری به این موضوع پرداخته شده تا چگونگی تاثیر انسان از محیط مشخص شود و به این وسیله امکان طراحی محیط مطلوب و متناسب با ویژگی های انسان فراهم شود. در انسانشناسی قرآنی انسان دارای دو وجه روح و جسم است و ادراکی که از محیط اطراف به وسیله ی حواس انجام می گیرد، بر روح انسان نیز تاثیر می گذارد. به علت این تعامل دو طرفه روح و جسم ، لازم است که ابعاد و حالات مختلف آنها به خوبی شناخته شود، و با توجه به این موضوع طراحی محیط مصنوع صورت گیرد. بین این دو وجه از وجود انسان باید روح تدبیر امور را در دست گیرد تا انسان بر اثر توجه بیش از اندازه به جسم و نیازهای آن دچار نسیان و فراموشی نشود و به مرتبه ذکر نائل آید. در رویکرد معماری ذکر، هدف ایجاد فضاهایی است که یادآور خدا در قلب ها باشد، تا نسیان باعث گرایش انسان به سمت بدی ها و زشتی ها نشود. برای تجلی ذکر در فضا معیارهایی وجود دارد، که هر کدام بر مرتبه ای از وجود انسان تاثیر می گذارد و با مبنا قرار دادن آنها می توان در مخاطب ذکر و یادآوری ایجاد کرد. در این پژوهش به شیوه تحلیلی - توصیفی و بهرهگیری از روش اکتشافی به موضوع تباین فضایی پرداخته شده است . با بررسی تاثیر تباین فضایی موجود در ورودی مساجد، مشخص شد که تباین فضایی با ایجاد فرح (نشاط) در مخاطب زمینه تذکر را فراهم می کند . تباین فضایی ورودی با محیط پیرامون، در آغاز سلسله مراتب فضایی مسجد، نقش زمینه سازی برای دریافت ذکر الهی را دارد.

کلیدواژه ها:

معماری ذکر ، تباین ، نشاط ، مسجد