بررسی رابطه ساختاری کارکرد خانواده و عزت نفس با پیشرفت تحصیلی در دختران دبیرستانی

خانواده به گونه­های مختلف می­تواند جهت­گیری انگیزشی نوجوان را در راستای اهدافش متاثر سازد. ترک تحصیل، افت تحصیلی، گریز از مدرسه از جمله پدیده­هایی است که توجه نظام آموزشی تربیتی جامعه را به خود معطوف می­سازد. به این لحاظ پژوهش حاضر با هدف تحلیل روابط ساختاری متغیرهای کارکرد خانواده و عزت­نفس فرد با پیشرفت تحصیلی دختران نوجوان انجام گرفت. این مطالعه به روش پس رویدادی (علی مقایسه­ایی) در جامعه­پژوهشی دانش­آموزان دختر دبیرستانی شهر اصفهان در سال ۸۸-۸۷ و در نمونه­ای تصادفی به حجم۳۶۰ نفر که به شیوه خوشه­بندی چند مرحله­ای انتخاب گردیدند انجام شد. کلیه آزمودنی­ها در دو گروه «با پیشرفت تحصیلی مستمر و دچار افت تحصیلی» قرار گرفته، و با دو مقیاس ۱ عزت­نفس الیس پوپ و ۲ طرح ارزیابی خانواده (FAD) مورد پرسشگری قرار گرفتند. در نهایت رابطه متغیرهای اصلی پژوهش (کارکرد خانواده) و سایر متغیرهای زمینه­ای با هر یک از ابعاد عزت­نفس، در هر یک از گروه­ها به تفکیک از طریق مدل رگرسیون چندگروهی متغیرهای پنهان مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفت. نتایج حاکی از رابطه معنی­دار کارکرد خانواده با هریک از ابعاد عزت­نفس (تحصیلی، اجتماعی، خانوادگی، جسمانی) در هر دو گروه  بود (۰۵/۰>P) که این ارتباط در گروه دارای افت تحصیلی بیانگر رابطه کارکرد ضعیف خانواده با عزت­نفس پایین بود. همین طور متغیر سطح تحصیلات والدین با ابعاد عزت­نفس تحصیلی، خانوادگی و اجتماعی (۱­۰/۰>P­­) و با بعد عزت­نفس جسمانی (۰۵/۰­>­P­) ارتباط معنی­داری داشت. از دیگر متغیرها، سن دانش­آموز، رتبه تولد و تعداد فرزندان خانواده نیز در سطح ده درصد با متغیر عزت­نفس ارتباط معنی­دار داشتند.  با تکیه بر این یافته­ها می­توان دریافت، نوجوان برخوردار از حمایت خانوادگی مطلوب از فرصت و امکانات بیشتری برای خودمختاری، خودبیانگری، خودآگاهی، خودگردانی و خودافزایی برخوردار بوده که این سازه­های روان­شناختی بر انگیزش و عملکرد تحصیلی فرد تاثیر می گذارد.

کلیدواژه ها:

پیشرفت تحصیلی ، شکست تحصیلی ، کارکرد خانواده ، عزت نفس ، رگرسیون چندگروهی متغیرهای پنهان