آنالیز کیفیت فیزیکی و شیمیایی آب رودخانه های استان مازندران با استفاده از روش های چند متغیره آماری

سابقه و هدف: از آن جا که پایش کیفیت آب رودخانه ها و آگاهی از وضعیت سلامت آن ها در طول زمان و در نهایت شناسایی زون های آسیب پذیر و کلیدی، به عنوان یک گام اساسی در راستای توسعه پایدار و مدیریت بهینه محیط محسوب می گردد، مطالعه حاضر با استفاده از روش های چند متغیره آماری برای آگاهی از وضعیت و تحلیل اطلاعات موجود از کیفیت آب رودخانه های استان مازندران انجام شد. مواد و روش ها: در این مطالعه، از اطلاعات ماهانه پارامترهای کیفیت آب شامل TDS (Total dissolved solids)، EC (Electrical conductivity)، pH، -۳NO، -۴۳PO، -۳۲CO، -۳HCO، -۴۲SO، +۲Ca، +۲Mg، K+، Na+، SAR (Sodium absorption rate)، درصد Na، Per.H (Permanent hardner) و Tem.H (Temporary hardner) در خلال سال های ۹۱-۱۳۹۰ استفاده شد. از تحلیل مولفه های اصلی، تحلیل خوشه و در نهایت، نمایش مکانی تحلیل های ذکر شده جهت ارایه بهتر نتایج بهره برداری شد. یافته ها: بسیاری از پارامتر های اندازه گیری شده، دارای همپوشانی بودند و TDS، pH، -۴۲SO، -۳NO و -۴۳PO به عنوان پارامتر های بهینه هستند که در مجموع قادرند ۹۴/۹۶ درصد از تغییرات واریانس جامعه را توصیف نمایند. نتایج گروه بندی ایستگاه ها، کیفیت نسبی آب رودخانه ها در نواحی غربی استان را پایین تر نمایش داد و وضعیت نسبی برخی ایستگاه ها (شامل بلیران، دوآب، پل مرگن، پل سفید و کرچا) را بحرانی برآورده کرده است. استنتاج: تحلیل های چند متغیره آماری قادر است حجم گسترده ای از داده ها را پردازش نماید و به عنوان راهکاری کمی در مدیریت کیفیت آب رودخانه های استان مطرح گردد. تعیین مهم ترین پارامتر های کیفیت آب منجر به کاهش هزینه ها و هدفدار نمودن پایش می شود و شناسایی نواحی همگن قادر است نقش به سزایی در مدیریت یکپارچه زیست محیطی داشته باشد.

کلیدواژه ها:

River water quality ، principal component analysis (PCA) ، cluster analysis (CA) ، Mazandaran province ، Iran ، کیفیت آب رودخانه ، تحلیل مولفه های اصلی ، تحلیل خوشه ای ، استان مازندران