بررسی میزان غلظت فلزات سنگین در بافت های مختلف ماهی کلیکا و سه خاره دریای خزر

سابقه و هدف: فلزات سنگین در اثر فاضلاب های صنعتی، شهری و کشاورزی به وجود می آیند. این فلزات معمولا در مقابل تصفیه شیمیایی مقاوم می باشند. این گونه فلزات به راحتی می توانند باعث آلودگی زیست محیطی آبزیان به خصوص ماهی ها شوند که یکی از مهم ترین زنجیره غذایی انسان ها محسوب می شوند. هدف از این مطالعه، بررسی غلظت فلزات سنگین از جمله سرب، کادمیوم و کروم در ماهی کلیکا و سه خاره ساحل بابلسر واقع در استان مازندران بود. مواد و روش ها: در این مطالعه توصیفی- مقطعی ۵۰ ماهی سه خاره و ۵۰ ماهی کلیکا که توسط تور صیادی در سال ۱۳۹۱ که از مناطق ساحلی بابلسر صید شده بودند، مورد بررسی بیومتری قرار گرفته و سپس نمونه ها را به روش هضم بافتی آماده سازی شده توسط دستگاه جذب اتمی مورد سنجش قرار گرفتند. پس از هضم نمونه ها با اسید نیتریک ۶۵ درصد، سرب و کادمیوم و کروم آن ها با دستگاه جذب اتمی شعله اندازه گیری شدند. یافته ها: میانگین غلظت کلی سرب، کروم و کادمیوم در مپاهی سه خاره به ترتیب ۱۱۳/۰، ۲۸/۵ و ۰۴۶/۰ و میانگین غلظت کلی سرب، کروم و کادمیوم در ماهی کلیکا به ترتیب ۱۲۶/۰، ۲۹/۴ و ۰۹۶/۰ میکروگرم بر گرم وزن خشک نمونه به دست آمد. نتایج این تحقیق نشان داد که اختلاف معنی داری بین تجمع این فلزات در جنس نر و ماده وجود ندارد هم چنین نتایج حاصل از تعیین همبستگی نشان داد ارتباط معنی داری بین میزان فلزات سنگین در اندام های مختلف ماهی و طول بدن وجود ندارد. استنتاج: نتایج این بررسی نشان داد که غلظت فلزات سنگین سرب و کروم از استانداردهای گزارش شده توسط سازمان بهداشت جهانی کم تر بوده و نگران کننده نمی باشد. هر چند میانگین غلظت فلز کادمیوم در هر دو نوع ماهی از حداکثر مجاز برای مصارف انسانی بالاتر بوده و نیاز به بررسی های بیش تر دارد. هم چنین پیشنهاد می شود که از ماهیان کلیکا و سه خاره به عنوان بیواندیکاتور به منظور ارزیابی میزان آلودگی آب نواحی مختلف دریای خزر و حتی رودخانه ها استفاده شود.

کلیدواژه ها:

Clupeonella cultriventris ، Gasterosteus aculeatus ، heavy metals ، bioindicator ، Caspian Sea ، ماهی سه خاره ، کلیکا ، فلزات سنگین ، بیواندیکاتور